Tradycja

Czym jest Tradycja?

Tradycja - wyrażenie dobrze znane w języku i kulturze polskiej. Tradycja - to zarówno przekazywanie jakichś wartości z pokolenia na pokolenie, jak i same te przekazywane wartości: przekonania, sposoby zachowań, instytucje...

W wierze chrześcijańskiej Tradycja to przekazywanie Bożego Objawienia od jego pierwotnych głosicieli, zwłaszcza od Jezusa Chrystusa i apostołów - po dziś dzień. To również przekazywane Boże Objawienie - zarówno w swej całości, jak i w poszczególnych elementach.

Źródłem tak rozumianej Tradycji jest sam Bóg, który objawia się wybranym przez siebie ludziom, ci zaś z kolei mają obowiązek przekazywania Bożego Objawienia tym, do których jest ono adresowane: w Starym Testamencie - narodowi izraelskiemu, w Nowym - wszystkim ludziom. Przekazywanie Objawienia posiada zatem charakter społeczny i zarazem kształtuje życie religijne jako społeczne. Tworzy Kościół.

Jeżeli Tradycją nazwać trzeba całość Objawienia Bożego, przekazywanego najpierw z pokolenia na pokolenie w narodzie izraelskim, a później - od Chrystusa i apostołów przez wieki - w Kościele, to Pismo święte należy do Tradycji. Jest spisywaną z biegiem czasu Tradycją we wszystkim, co dla niej istotne. Na pytanie zatem, gdzie znaleźć można świadectwo żydowskiej i chrześcijańskiej tradycji, odpowiedzieć trzeba, że świadectwem tym jest Pismo święte Starego i Nowego Testamentu.

Z powodu swego pisemnego, tzn. zobiektywizowanego i trwałego charakteru, a jednocześnie z racji obecnej w Izraelu i w Kościele wiary w powstanie Pisma świętego pod natchnieniem Ducha Świętego, nie tylko cieszy się ono czcią należną Bożemu Objawieniu i Bożemu Słowu, lecz jest normą całej Tradycji, a więc normą wiary.

Niekiedy Pismo święte odróżnia się od Tradycji, mówiąc np. że „święta Tradycja i Pismo święte stanowią jeden święty depozyt Słowa Bożego powierzony Kościołowi” (Konstytucja o Objawieniu, 10). Nie znaczy to, że Pismo święte i Tradycja stanowią dwa odrębne źródła Objawienia Bożego, lecz znaczy, że Pismo święte wyraża wcześniejszą od niego Tradycję we wszystkim, co dla niej istotne, a jednocześnie dzięki niej zostaje rozpoznane i uznane za Słowo Boże.

Tradycja Apostolska

Tradycję jako przekazywane w Kościele Objawienie Boże nazywa się tradycją apostolską. Dlaczego?

Objawienie Boże, które rozwijało się w dziejach wybranego narodu izraelskiego, osiągnęło swą pełnię w Jezusie Chrystusie, Synu Bożym. Świadkami Jego życia, śmierci, a szczególnie zmartwychwstania, świadkami Jego zbawczego posłannictwa byli apostołowie. Powołani imiennie przez Jezusa, byli z Nim przez cały czas, „począwszy od chrztu Janowego aż do dnia, w którym został wzięty do nieba” (Dz 1.21-22). Posłał On ich na cały świat, by nauczali wszystkie narody, ucząc je zachowywać wszystko, co im sam przykazał (Mt 28.19-20). Wyrazem apostolskiego świadectwa o Jezusie jest Nowy Testament.

Przekazywane przez apostołów świadectwo, a więc tradycja apostolska, wyraża się nie tylko w głoszeniu, że zbawienie dokonało się przez śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, lecz także w kształtowaniu życia pierwszych wspólnot Jego wyznawców zgodnie z posiadaną przez apostołów świadomością woli Jezusa. Ta tradycja apostolska - to, czego oni nauczali i co stanowili - jest dla chrześcijan zawsze obowiązującą i definitywną normą wiary i życia.

Nie znaczy to, by tradycja apostolska, wyrażająca dokonaną w Chrystusie pełnię Objawienia Bożego, nie miała się w Kościele rozwijać. Wzrasta jej rozumienie w świadectwie, jakie Kościół daje w każdym czasie każdemu ludzkiemu pokoleniu - tak jak to najpierw czynili apostołowie, że Jezus jest jedynym posłanym przez Boga Zbawicielem wszystkich ludzi. Ów rozwój apostolskiej tradycji dokonuje się, jak wierzymy, pod opieką tego samego Ducha Świętego, który na początku został zesłany na apostołów. Tradycja apostolska jest tradycją żywą.

Od tradycji apostolskiej - normatywnej i zawsze obowiązującej - odróżnić trzeba tradycje różnych Kościołów chrześcijańskich, a nawet różnych Kościołów lokalnych. Tradycje te, choćby inspirowane Ewangelią, wielowiekowe i ważne dla chrześcijańskiego życia, jak: sposób sprawowania liturgii, kształt teologii, życie zakonne i jego formy, celibat duchownych, organizacja życia kościelnego itp. mogą różnić się między sobą i podlegać zmianom.

Nauczanie Kościoła

Objawienie Boże zawarte w Piśmie świętym staje się dostępne w Kościele: Kościół głosi Objawienie, tłumaczy je i chroni przed błędnym rozumieniem.

Objawienie Boże nie zostało dane każdemu człowiekowi z osobna, lecz ludzkiej wspólnocie: najpierw narodowi izraelskiemu - Ludowi Bożemu Starego Przymierza, a następnie wyznawcom Chrystusa - Ludowi Bożemu Nowego Testamentu. Świadkami i przekazicielami Objawienia byli w Starym Testamencie patriarchowie, prorocy, mędrcy, a w Nowym - sam Syn Boży, Jezus Chrystus, którego świadkami i głosicielami stali się Jego uczniowie, po nich zaś ci wszyscy, którzy dzięki ich świadectwu uwierzyli w Jezusa.

Zarówno w narodzie izraelskim, jak później w Kościele, ustne nauczanie Objawienia, Słowa Bożego, jest pierwsze. Dopiero z biegiem czasu zostaje ono spisane. We wspólnocie narodu izraelskiego powstaje w ten sposób Biblia, Pismo święte Starego Testamentu, we wspólnocie Kościoła powstają Ewangelie, Dzieje Apostolskie, Listy apostołów... - Pismo święte Nowego Testamentu. Kościół ma zatem jakby naturalne prawo do nauczania i wyjaśniania Pisma świętego, podobnie jak każdy autor ma naturalne prawo do wyjaśniania tego, co sam napisał.

To, co głosili prorocy, a później to, co głosili apostołowie, nie pochodziło jednak od nich samych: głosili Objawienie Boże. Prorocy głosili to, co im nakazywał Bóg, apostołowie to, co widzieli i słyszeli od Jezusa Chrystusa. Zostało to, jak wierzymy, spisane pod natchnieniem Ducha Świętego. Jest zatem nie tylko słowem ludzkim, ale jest przede wszystkim Słowem Bożym: zachowanym na piśmie Bożym Objawieniem. Z tej racji Kościół, nauczając i wyjaśniając Pismo święte, chce mu się w pełni poddawać, kierować się nim, nie odstępując od jego sensu ani na jotę, rozumiejąc, że jest to powierzony mu przez Boga depozyt. Wierzy też, że zgodnie z obietnicą Chrystusa, który zapewnił swoim uczniom „Ducha Prawdy” (J 15.26-27), ten sam Duch Święty, dzięki któremu Słowo Boże było wiernie głoszone, a później spisane, dziś czuwa nad jego wiernym nauczaniem i wyjaśnianiem przez Kościół.

Kościół tworzą wszyscy wyznawcy Jezusa Chrystusa. Wszyscy też, w miarę jak sami wierzą, słowem i życiem dają o Nim świadectwo. Decydująca rola przypada w tym biskupom, którzy jako pasterze w Kościele i następcy apostołów są jedynymi autorytatywnymi nauczycielami wiary. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje biskup Rzymu, papież, jako następca św. Piotra. Na św. Piotrze jako opoce Chrystus chciał zbudować swój Kościół (Mt 16.18) i św. Piotrowi kazał utwierdzać w wierze swoich braci (Lk 22.32).