Πρὸς Κορινθίους Α

Adresatami listu są mieszkańcy Koryntu. Paweł przebywał w tym mieście podczas swej drugiej podróży misyjnej, głosząc przez 18 miesięcy (lata 51-52) Ewangelię Chrystusową (Dz 18.1-18).

Niniejszy list jest pisany z Efezu (1 Kor 16.8), miejsca dłuższego pobytu Apostoła w Azji, podczas jego trzeciej podróży misyjnej (lata 53-58). Wzmianka o zamiarze rychłego opuszczenia Efezu (1 Kor 16.5-9) każe przypuszczać, że list został zredagowany ok. r. 56-57. Bezpośrednim powodem napisania listu była wizyta ludzi Chloe (1 Kor 1.11) oraz specjalne poselstwo z Koryntu (1 Kor 16.17), donoszące o nieporządkach i nadużyciach, jakie się zdarzyły w niedawno założonej gminie. Poza tym zwrócono się do Pawła, być może na piśmie (1 Kor 7.1), z wątpliwościami, jakie się zrodziły w umysłach korynckich chrześcijan, stawiających pierwsze kroki na drodze nowego życia.

Zatem wprowadzenie porządku tam, gdzie go brakowało, oraz udzielenie odpowiedzi na konkretne pytania wiernych - to podwójny cel Pierwszego Listu do Koryntian. Jest on zapewne drugim z kolei pismem wysłanym do Kościoła korynckiego (por. 1 Kor 5.9.11). Pawłowe autorstwo oraz jedność literacka Pierwszego Listu do Koryntian są dziś prawie powszechnie przyjmowane. Dość luźne powiązanie tematyczne różnych fragmentów tego pisma znajduje swoje wyjaśnienie tak w różnorodności zagadnień, jak i w żywym temperamencie Pawła. List stanowi cenny obraz stosunków społeczno-religijnych pierwotnej gminy, żyjącej w środowisku greckim.

Zawiera on doniosłe pod względem dogmatycznym pouczenia o małżeństwie i dziewictwie (rozdz. 7 [1 Kor 7.1]), o Eucharystii (1 Kor 11.23-27), o Kościele jako Ciele Chrystusa (1 Kor 12.12-31), o zmartwychwstaniu Chrystusa i Jego wiernych (rozdz. 15). Rozdział zaś 13 [1 Kor 13.1] - o miłości - słusznie nazwano "Pieśnią nad pieśniami" Nowego Testamentu.

1

Pozdrowienie
Większość swych listów rozpoczyna Paweł od przedstawienia się czytelnikom, przy czym powtarza prawie stereotypową formułę: z woli Bożej powołany na apostoła Jezusa Chrystusa. W ten sposób niejeden list zaczyna się od pewnego akcentu polemicznego, bo przypominając swoje powołanie przez Boga udziela Paweł ciągle na nowo odpowiedzi tym, którzy twierdzili, że nie jest on w pełni apostołem. W owym powołaniu Pawła, podobnie jak w całym jego życiu, wszystko jest niezwykłe, ale na szczególną uwagę zasługuje to, że Apostoł przed swym nawróceniem był krwawym prześladowcą Chrystusa i Jego wyznawców. Historia powołań, zarówno staro - jak i nowotestamentowych, nie zna drugiego podobnego przypadku. Prześladowca, ogólnie znany wróg Chrystusa, staje się Jego narzędziem wybranym (por. Dz 9.15). Jest to powołanie indywidualne, mające dokładnie sprecyzowany cel. Paweł zostaje powołany po to, aby głosić Ewangelię wśród pogan. Tak więc rzeczownik apostoł jest określeniem nie osoby jako takiej, lecz funkcji. Jest to nazwa posłannictwa danej osobie powierzonego. Dopełniacz Jezusa Chrystusa wskazuje na Tego, który uczynił Pawła apostołem, lecz z drugiej strony określa także treść całego apostolatu Pawła. Przecież to właśnie w 1Kor oświadczy Paweł: Postanowiłem bowiem, będąc wśród was, nie znać niczego więcej, jak tylko Jezusa Chrystusa, i to ukrzyżowanego (1Kor 2.2). Sostenes, nie znany nam bliżej chrześcijanin, towarzysz Pawła, jest nazwany bratem, czego, rzecz jasna, nie należy pojmować dosłownie. Jest to brat w Panu. Nie ma też żadnych powodów, by Sostenesa z 1Kor utożsamiać ze wspomnianym w Dz 18.17 przełożonym synagogi.
Παῦλος κλητὸς ἀπόστολος Χριστοῦ Ἰησοῦ διὰ θελήματος θεοῦ καὶ Σωσθένης ὁ ἀδελφὸς	Paulus vocatus Apostolus Jesu Christi per voluntatem Dei, et Sosthenes frater,	Paweł, powołany* wysłannik Pomazańca* Jezusa przez wolę Boga, i Sostenes, brat, * W wierszach 1.1-2 trzykrotnie wymienione jest wołanie: Boga do ludzi, i raz wołanie świętych do Boga. W formie spolszczonej "apostoł". Przypis ten dotyczy także pozostałych miejsc tej księgi, w których powyższe słowo występuje. * W przekładzie niniejszym, tu i dalej w tekście, podaje się znaczenie etymologiczne; normalnie już jak imię własne "Chrystus".
τῇ ἐκκλησίᾳ τοῦ θεοῦ τῇ οὔσῃ ἐν Κορίνθῳ, ἡγιασμένοις ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, κλητοῖς ἁγίοις, σὺν πᾶσιν τοῖς ἐπικαλουμένοις τὸ ὄνομα τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐν παντὶ τόπῳ, αὐτῶν καὶ ἡμῶν·	ecclesiæ Dei, quæ est Corinthi, sanctificatis in Christo Jesu, vocatis sanctis, cum omnibus qui invocant nomen Domini nostri Jesu Christi, in omni loco ipsorum et nostro.	(społeczności) wywołanych* Boga, będącej w Koryncie, uświęconym w Pomazańcu Jezusie, powołanym świętym, razem z wszystkimi przywołującymi imię Pana naszego, Jezusa Pomazańca, w każdym miejscu, ich i naszego; * Tu podaje się znaczenie etymologiczne. W Nowym Testamencie jako termin techniczny oznacza Kościół Powszechny bądź lokalną gminę Kościoła, zob. przypis do Dz 5.11* . Przypis ten dotyczy także pozostałych miejsc tej księgi, w których powyższe słowo występuje.
χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη ἀπὸ θεοῦ πατρὸς ἡμῶν καὶ κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ.	Gratia vobis, et pax a Deo Patre nostro, et Domino Jesu Christo.	łaska wam i pokój od Boga, Ojca naszego, i Pana, Jezusa Pomazańca.
Podziękowanie
Εὐχαριστῶ τῷ θεῷ μου πάντοτε περὶ ὑμῶν ἐπὶ τῇ χάριτι τοῦ θεοῦ τῇ δοθείσῃ ὑμῖν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ,	Gratias ago Deo meo semper pro vobis in gratia Dei, quæ data est vobis in Christo Jesu:	Dziękuję Bogu memu* każdej chwili za was z powodu łaski Boga, (tej)** danej wam w Pomazańcu Jezusie, * Inna lekcja: "naszemu". ** W oryginale rodzajnik. Rodzajniki pierwotnie były zaimkami wskazującymi.
ὅτι ἐν παντὶ ἐπλουτίσθητε ἐν αὐτῷ, ἐν παντὶ λόγῳ καὶ πάσῃ γνώσει,	quod in omnibus divites facti estis in illo, in omni verbo, et in omni scientia.	że w wszystkim zostaliście ubogaceni w Nim, w każdym słowie i każdym poznaniu,
καθὼς τὸ μαρτύριον τοῦ Χριστοῦ ἐβεβαιώθη ἐν ὑμῖν,	Sicut testimonium Christi confirmatum est in vobis:	jak świadectwo Pomazańca zostało umocnione w was,
ὥστε ὑμᾶς μὴ ὑστερεῖσθαι ἐν μηδενὶ χαρίσματι ἀπεκδεχομένους τὴν ἀποκάλυψιν τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ·	ita ut nihil vobis desit in ulla gratia, exspectantibus revelationem Domini nostri Jesu Christi,	tak że wy* nie być słabszymi w żadnym darze, wyczekujący** objawienia Pana naszego Jezusa Pomazańca, * Podmiot zdania skutkowego. ** W oryginale jako accusativus pluralis dla zachowania zgodności z podmiotem.
ὃς καὶ βεβαιώσει ὑμᾶς ἕως τέλους ἀνεγκλήτους ἐν τῇ ἡμέρᾳ τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.	qui et confirmabit vos usque in finem sine crimine, in die adventus Domini nostri Jesu Christi.	który także umocni was do końca, nieobwinionych w dniu Pana naszego, Jezusa [Pomazańca].
πιστὸς ὁ θεός, δι᾽ οὗ ἐκλήθητε εἰς κοινωνίαν τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ κυρίου ἡμῶν.	Fidelis Deus: per quem vocati estis in societatem filii ejus Jesu Christi Domini nostri.	Wierny Bóg, przez którego zostaliście powołani do wspólnoty Syna Jego, Jezusa Pomazańca, Pana naszego.
Podziały w kościele
Παρακαλῶ δὲ ὑμᾶς, ἀδελφοί, διὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἵνα τὸ αὐτὸ λέγητε πάντες καὶ μὴ ᾖ ἐν ὑμῖν σχίσματα, ἦτε δὲ κατηρτισμένοι ἐν τῷ αὐτῷ νοῒ καὶ ἐν τῇ αὐτῇ γνώμῃ.	Obsecro autem vos fratres per nomen Domini nostri Jesu Christi: ut idipsum dicatis omnes, et non sint in vobis schismata: sitis autem perfecti in eodem sensu, et in eadem sententia.	Zachęcam zaś was, bracia, przez imię Pana naszego, Jezusa Pomazańca, aby to samo mówiliście wszyscy, i nie były* w was rozłamy, (aby) byliście* zaś wydoskonaleni w tej samej myśli i w tym samym j mniemaniu. * W oryginale coniunctivus praesentis activi ze względu na zdanie zamiarowe.
ἐδηλώθη γάρ μοι περὶ ὑμῶν, ἀδελφοί μου, ὑπὸ τῶν Χλόης ὅτι ἔριδες ἐν ὑμῖν εἰσιν.	Significatum est enim mihi de vobis fratres mei ab iis, qui sunt Chloës, quia contentiones sunt inter vos.	Zostało ujawnione bowiem mi o was, bracia moi, przez (tych) Chloe, że spory w was są.
λέγω δὲ τοῦτο ὅτι ἕκαστος ὑμῶν λέγει, Ἐγὼ μέν εἰμι Παύλου, Ἐγὼ δὲ Ἀπολλῶ, Ἐγὼ δὲ Κηφᾶ, Ἐγὼ δὲ Χριστοῦ.	Hoc autem dico, quod unusquisque vestrum dicit: Ego quidem sum Pauli: ego autem Apollo: ego vero Cephæ: ego autem Christi.	Mówię zaś to, że każdy (z) was mówi: "Ja jestem Pawła"; "Ja zaś Apollosa"; "Ja zaś Kefasa"; "Ja zaś Pomazańca".
μεμέρισται ὁ Χριστός; μὴ Παῦλος ἐσταυρώθη ὑπὲρ ὑμῶν, ἢ εἰς τὸ ὄνομα Παύλου ἐβαπτίσθητε;	Divisus est Christus? numquid Paulus crucifixus est pro vobis? aut in nomine Pauli baptizati estis?	Rozczłonkowany jest* Pomazaniec? Czy Paweł został ukrzyżowany za was, lub w imię Pawła zostaliście zanurzeni*? Inna lekcja: "Czy rozczłonkowany jest". ** O chrzcie zob. Dz 1.5* . Przypis ten dotyczy także pozostałych miejsc tej księgi, w których powyższe słowo występuje.
εὐχαριστῶ τῷ θεῷ ὅτι οὐδένα ὑμῶν ἐβάπτισα εἰ μὴ Κρίσπον καὶ Γάϊον,	Gratias ago Deo, quod neminem vestrum baptizavi, nisi Crispum et Caium:	Dziękuję* [ Bogu], że nikogo (z) was zanurzyłem z wyjątkiem* Kryspusa i Gajusa, * Inna lekcja: "Dziękuję bowiem"· Inna lekcja: "Bogu mojemu". * oznacza ustępstwo: "chyba że, z wyjątkiem".
ἵνα μή τις εἴπῃ ὅτι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα ἐβαπτίσθητε.	ne quis dicat quod in nomine meo baptizati estis.	aby nie ktoś powiedział, że w moje imię zostaliście zanurzeni. W oryginale coniunctivus aoristi activi ze względu na zdanie zamiarowe.
ἐβάπτισα δὲ καὶ τὸν Στεφανᾶ οἶκον, λοιπὸν οὐκ οἶδα εἴ τινα ἄλλον ἐβάπτισα.	Baptizavi autem et Stephanæ domum: ceterum nescio si quem alium baptizaverim.	Zanurzyłem zaś także Stefanasa dom; w końcu nie wiem, czy kogoś innego zanurzyłem.
οὐ γὰρ ἀπέστειλέν με Χριστὸς βαπτίζειν ἀλλὰ εὐαγγελίζεσθαι, οὐκ ἐν σοφίᾳ λόγου, ἵνα μὴ κενωθῇ ὁ σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ.	Non enim misit me Christus baptizare, sed evangelizare: non in sapientia verbi, ut non evacuetur crux Christi.	Nie bowiem wysłał mię Pomazaniec zanurzać, ale głosić dobrą nowinę, nie przez mądrość słowa, aby nie został uczyniony pustym* krzyż Pomazańca. * W oryginale coniunctivus aoristi passivi ze względu na zdanie zamiarowe.
Chrystus—mądrość i moc Boga
Ὁ λόγος γὰρ ὁ τοῦ σταυροῦ τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστίν, τοῖς δὲ σῳζομένοις ἡμῖν δύναμις θεοῦ ἐστιν.	Verbum enim crucis pereuntibus quidem stultitia est: iis autem qui salvi fiunt, id est nobis, Dei virtus est.	Słowo bowiem krzyża (dla) dających się gubić głupotą jest, zaś (dla) dających się zbawiać, dla nas, mocą Boga jest.
γέγραπται γάρ, Ἀπολῶ τὴν σοφίαν τῶν σοφῶν καὶ τὴν σύνεσιν τῶν συνετῶν ἀθετήσω.	Scriptum est enim: Perdam sapientiam sapientium, et prudentiam prudentium reprobabo.	Jest napisane bowiem: Zgubię mądrość mądrych i zrozumienie rozumnych odrzucę.
ποῦ σοφός; ποῦ γραμματεύς; ποῦ συζητητὴς τοῦ αἰῶνος τούτου; οὐχὶ ἐμώρανεν ὁ θεὸς τὴν σοφίαν τοῦ κόσμου;	Ubi sapiens? ubi scriba? ubi conquisitor hujus sæculi? Nonne stultam fecit Deus sapientiam hujus mundi?	Gdzie mądry? Gdzie uczony w piśmie? Gdzie badacz wieku tego? Czyż nie uczynił głupią Bóg mądrość świata?
ἐπειδὴ γὰρ ἐν τῇ σοφίᾳ τοῦ θεοῦ οὐκ ἔγνω ὁ κόσμος διὰ τῆς σοφίας τὸν θεόν, εὐδόκησεν ὁ θεὸς διὰ τῆς μωρίας τοῦ κηρύγματος σῶσαι τοὺς πιστεύοντας·	Nam quia in Dei sapientia non cognovit mundus per sapientiam Deum: placuit Deo per stultitiam prædicationis salvos facere credentes.	Skoro bowiem w mądrości Boga nie poznał świat przez mądrość Boga, upodobał sobie Bóg przez głupotę ogłaszania zbawić wierzących.
ἐπειδὴ καὶ Ἰουδαῖοι σημεῖα αἰτοῦσιν καὶ Ἕλληνες σοφίαν ζητοῦσιν,	Quoniam et Judæi signa petunt, et Græci sapientiam quærunt:	Kiedy i Judejczycy znaków żądają i Hellenowie* mądrości szukają, * Ogólne określenie świata pogańskiego.
ἡμεῖς δὲ κηρύσσομεν Χριστὸν ἐσταυρωμένον, Ἰουδαίοις μὲν σκάνδαλον, ἔθνεσιν δὲ μωρίαν,	nos autem prædicamus Christum crucifixum: Judæis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam,	my zaś ogłaszamy Pomazańca ukrzyżowanego: (dla) Judejczyków obrazę, dla narodów* zaś głupotę,
αὐτοῖς δὲ τοῖς κλητοῖς, Ἰουδαίοις τε καὶ Ἕλλησιν, Χριστὸν θεοῦ δύναμιν καὶ θεοῦ σοφίαν·	ipsis autem vocatis Judæis, atque Græcis Christum Dei virtutem, et Dei sapientia:	(dla) samych zaś powołanych, (dla) Judejczyków zarówno, jak (dla) Hellenów, Pomazańca, Boga moc i Boga mądrość; [Określenie pogan.]
ὅτι τὸ μωρὸν τοῦ θεοῦ σοφώτερον τῶν ἀνθρώπων ἐστὶν καὶ τὸ ἀσθενὲς τοῦ θεοῦ ἰσχυρότερον τῶν ἀνθρώπων.	quia quod stultum est Dei, sapientius est hominibus: et quod infirmum est Dei, fortius est hominibus.	bo głupie Boga mądrzejsze (od) ludzi jest i nie mające siły Boga silniejsze (od) ludzi
Βλέπετε γὰρ τὴν κλῆσιν ὑμῶν, ἀδελφοί, ὅτι οὐ πολλοὶ σοφοὶ κατὰ σάρκα, οὐ πολλοὶ δυνατοί, οὐ πολλοὶ εὐγενεῖς·	Videte enim vocationem vestram, fratres, quia non multi sapientes secundum carnem, non multi potentes, non multi nobiles:	Patrzcie bowiem (na) powołanie wasze, bracia, że nie liczni mądrzy według ciała, nie liczni mocni, nie liczni dobrze urodzeni,
ἀλλὰ τὰ μωρὰ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ θεός, ἵνα καταισχύνῃ τοὺς σοφούς, καὶ τὰ ἀσθενῆ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ θεός, ἵνα καταισχύνῃ τὰ ἰσχυρά,	sed quæ stulta sunt mundi elegit Deus, ut confundat sapientes: et infirma mundi elegit Deus, ut confundat fortia:	ale głupie świata wybrał sobie Bóg, aby zawstydził* mądrych, i nie mające siły świata wybrał sobie Bóg, aby zawstydził silne, * W oryginale zdanie zamiarowe.
καὶ τὰ ἀγενῆ τοῦ κόσμου καὶ τὰ ἐξουθενημένα ἐξελέξατο ὁ θεός, τὰ μὴ ὄντα, ἵνα τὰ ὄντα καταργήσῃ,	et ignobilia mundi, et contemptibilia elegit Deus, et ea quæ non sunt, ut ea quæ sunt destrueret:	i nieurodzone świata, i za nic miane wybrał sobie Bóg, nie istniejące, aby istniejące uznał za bezużyteczne, W oryginale zdanie zamiarowe.
ὅπως μὴ καυχήσηται πᾶσα σὰρξ ἐνώπιον τοῦ θεοῦ.	ut non glorietur omnis caro in conspectu ejus.	żeby nie chełpiło się* każde ciało przed Bogiem. * W oryginale zdanie zamiarowe.
ἐξ αὐτοῦ δὲ ὑμεῖς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, ὃς ἐγενήθη σοφία ἡμῖν ἀπὸ θεοῦ, δικαιοσύνη τε καὶ ἁγιασμὸς καὶ ἀπολύτρωσις,	Ex ipso autem vos estis in Christo Jesu, qui factus est nobis sapientia a Deo, et justitia, et sanctificatio, et redemptio:	Dzięki Niemu zaś wy jesteście w Pomazańcu Jezusie, który stał się mądrością (dla) nas od Boga, sprawiedliwością zarówno, jak uświęceniem i odkupieniem,
ἵνα καθὼς γέγραπται, Ὁ καυχώμενος ἐν κυρίῳ καυχάσθω.	ut quemadmodum scriptum est: Qui gloriatur, in Domino glorietur.	aby jak jest napisane chełpiący się w Panu niech się chełpi.

2

Mądrość od Ducha
Κἀγὼ ἐλθὼν πρὸς ὑμᾶς, ἀδελφοί, ἦλθον οὐ καθ᾽ ὑπεροχὴν λόγου ἢ σοφίας καταγγέλλων ὑμῖν τὸ μαρτύριον τοῦ θεοῦ.	Et ego, cum venissem ad vos, fratres, veni non in sublimitate sermonis, aut sapientiæ, annuntians vobis testimonium Christi.	I ja przyszedłszy do was, bracia, przyszedłem nie według wybitności słowa lub mądrości, zwiastując wam tajemnicę* Boga. * Inne lekcje: "świadectwo"; "dobrą nowinę"; "zbawienie".
Przybywając po raz pierwszy do Koryntu, Paweł był pod świeżym wrażeniem swego nieudanego wystąpienia w Atenach. Wiadomo, że licznie zebrani tam, żądni nowości słuchacze Pawła opuścili agorę, okazując lekceważenie i pogardę, skoro tylko Apostoł zaczął mówić o przyszłym zmartwychwstaniu tych, co umierają w Panu (por. Dz 17.32). Paweł wiedział dobrze, że powodem jego porażki była nie tylko treść głoszonej nauki, lecz także jej forma. Nauka Pawła nie miała nic z błyskotliwej retoryki pogańskiej. Nie wynika z tego jednak wcale, że Paweł był nieudolnym mówcą, że nie mógłby współzawodniczyć z retorami pogańskimi. Sam przecież podaje racje uzasadniające jego postępowanie: Posłał mnie Chrystus… abym głosił Ewangelię, i to nie w mądrości słowa, by nie zniweczyć Chrystusowego krzyża. Nauka bowiem krzyża głupstwem jest dla tych, co idą na zatracenie, mocą Bożą zaś dla nas, którzy dostępujemy zbawienia (1Kor 1.17). Świadectwo Boże ze względu na swą treść wymaga innej formy. Wszystko, co Paweł głosił w Koryncie - i nie tylko w Koryncie - sprowadza się do jednej wielkiej prawdy. Jest to prawda o zbawczym cierpieniu Jezusa. W tej prawdzie streszcza się cała teologia Pawła. Jest to teologia na wskroś soteriologiczna. Z głoszenia takiej właśnie teologii Paweł nie zrezygnuje za żadną cenę, nawet za cenę takiej samej klęski jak ta, jaką niedawno poniósł w Atenach.
οὐ γὰρ ἔκρινά τι εἰδέναι ἐν ὑμῖν εἰ μὴ Ἰησοῦν Χριστὸν καὶ τοῦτον ἐσταυρωμένον.	Non enim judicavi me scire aliquid inter vos, nisi Jesum Christum, et hunc crucifixum.	Nie bowiem] osądziłem, (że) coś (ja) wiedzieć wśród was z wyjątkiem* Jezusa Pomazańca i to tego ukrzyżowanego. * oznacza ustępstwo: "chyba że, z wyjątkiem".
κἀγὼ ἐν ἀσθενείᾳ καὶ ἐν φόβῳ καὶ ἐν τρόμῳ πολλῷ ἐγενόμην πρὸς ὑμᾶς,	Et ego in infirmitate, et timore, et tremore multo fui apud vos:	I ja w bezsile, i w bojaźni, i w drżeniu wielkim stałem się przy was
καὶ ὁ λόγος μου καὶ τὸ κήρυγμά μου οὐκ ἐν πειθοῖς σοφίας λόγοις ἀλλ᾽ ἐν ἀποδείξει πνεύματος καὶ δυνάμεως,	et sermo meus, et prædicatio mea non in persuasibilibus humanæ sapientiæ verbis, sed in ostensione spiritus et virtutis:	i słowo me i ogłaszanie moje nie w przekonywających mądrości [słowach], ale w pokazaniu Ducha i mocy,
ἵνα ἡ πίστις ὑμῶν μὴ ᾖ ἐν σοφίᾳ ἀνθρώπων ἀλλ᾽ ἐν δυνάμει θεοῦ.	ut fides vestra non sit in sapientia hominum, sed in virtute Dei.	aby wiara wasza nie była* w mądrości ludzi, ale w mocy Boga. * W oryginale zdanie zamiarowe.
Σοφίαν δὲ λαλοῦμεν ἐν τοῖς τελείοις, σοφίαν δὲ οὐ τοῦ αἰῶνος τούτου οὐδὲ τῶν ἀρχόντων τοῦ αἰῶνος τούτου τῶν καταργουμένων·	Sapientiam autem loquimur inter perfectos: sapientiam vero non hujus sæculi, neque principum hujus sæculi, qui destruuntur:	Mądrość zaś mówimy wśród dojrzałych, mądrość zaś nie wieku tego, ani przewodzących wieku tego, (tych) uznawanych za bezużytecznych,
ἀλλὰ λαλοῦμεν θεοῦ σοφίαν ἐν μυστηρίῳ τὴν ἀποκεκρυμμένην, ἣν προώρισεν ὁ θεὸς πρὸ τῶν αἰώνων εἰς δόξαν ἡμῶν,	sed loquimur Dei sapientiam in mysterio, quæ abscondita est, quam prædestinavit Deus ante sæcula in gloriam nostram,	ale mówimy Boga mądrość w tajemnicy, (tę) zakrytą. którą przeznaczył Bóg przed wiekami do chwały naszej:
ἣν οὐδεὶς τῶν ἀρχόντων τοῦ αἰῶνος τούτου ἔγνωκεν· εἰ γὰρ ἔγνωσαν, οὐκ ἂν τὸν κύριον τῆς δόξης ἐσταύρωσαν.	quam nemo principum hujus sæculi cognovit: si enim cognovissent, numquam Dominum gloriæ crucifixissent.	którą nikt (z) przewodzących świata tego (nie) poznał. gdyby bowiem poznali. nie (chyba)* Pana chwały ukrzyżowaliby. * W oryginale czynność nierzeczywista w przeszłości bądź też możliwość w przeszłości. Tu tłumacz wybrał drugą ewentualność.
ἀλλὰ καθὼς γέγραπται, Ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδεν καὶ οὖς οὐκ ἤκουσεν καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἃ ἡτοίμασεν ὁ θεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν.	Sed sicut scriptum est: Quod oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit, quæ præparavit Deus iis qui diligunt illum:	Ale jak jest napisane: (Co)* oko nie ujrzało, i ucho nie usłyszało, i do serca człowieka nie weszło, (to)* przygotował Bóg miłującym Go. * Dosłownie: "które".
ἡμῖν γὰρ ἀπεκάλυψεν ὁ θεὸς διὰ τοῦ πνεύματος· τὸ γὰρ πνεῦμα πάντα ἐραυνᾷ, καὶ τὰ βάθη τοῦ θεοῦ.	nobis autem revelavit Deus per Spiritum suum: Spiritus enim omnia scrutatur, etiam profunda Dei.	Nam zaś objawił Bóg przez Ducha, bo Duch wszystko bada, także głębie Boga.
τίς γὰρ οἶδεν ἀνθρώπων τὰ τοῦ ἀνθρώπου εἰ μὴ τὸ πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου τὸ ἐν αὐτῷ; οὕτως καὶ τὰ τοῦ θεοῦ οὐδεὶς ἔγνωκεν εἰ μὴ τὸ πνεῦμα τοῦ θεοῦ.	Quis enim hominum scit quæ sunt hominis, nisi spiritus hominis, qui in ipso est? ita et quæ Dei sunt, nemo cognovit, nisi Spiritus Dei.	Kto bowiem zna (z) ludzi (te) człowieka, jeśli nie duch człowieka, (ten) w nim? Tak i (te) Boga nikt (nie) poznał z wyjątkiem* Ducha Boga. * oznacza ustępstwo: "chyba że, z wyjątkiem".
ἡμεῖς δὲ οὐ τὸ πνεῦμα τοῦ κόσμου ἐλάβομεν ἀλλὰ τὸ πνεῦμα τὸ ἐκ τοῦ θεοῦ, ἵνα εἰδῶμεν τὰ ὑπὸ τοῦ θεοῦ χαρισθέντα ἡμῖν·	Nos autem non spiritum hujus mundi accepimus, sed Spiritum qui ex Deo est, ut sciamus quæ a Deo donata sunt nobis:	My zaś nie ducha świata wzięliśmy, ale Ducha, (Tego) z Boga, aby znaliśmy* (te) przez Boga darowane nam: * W oryginale zdanie zamiarowe.
ἃ καὶ λαλοῦμεν οὐκ ἐν διδακτοῖς ἀνθρωπίνης σοφίας λόγοις ἀλλ᾽ ἐν διδακτοῖς πνεύματος, πνευματικοῖς πνευματικὰ συγκρίνοντες.	quæ et loquimur non in doctis humanæ sapientiæ verbis, sed in doctrina Spiritus, spiritualibus spiritualia comparantes.	które także mówimy nie w wyuczonych ludzkiej mądrości słowach, ale w wyuczonych Ducha, duchowymi (rzeczy) duchowe zestawiając.
ψυχικὸς δὲ ἄνθρωπος οὐ δέχεται τὰ τοῦ πνεύματος τοῦ θεοῦ· μωρία γὰρ αὐτῷ ἐστιν καὶ οὐ δύναται γνῶναι, ὅτι πνευματικῶς ἀνακρίνεται.	Animalis autem homo non percipit ea quæ sunt Spiritus Dei: stultitia enim est illi, et non potest intelligere: quia spiritualiter examinatur.	Zmysłowy zaś człowiek nie przyjmuje (tych) Ducha Boga, głupotą bowiem (dla) niego są, i nie może poznać, że duchowo są osądzane; Inna lekcja: "Świętego". ** W oryginale: "jest", zgodnie z gramatyką grecką, według której orzeczenie prawie zawsze przyjmuje formę liczby pojedynczej, gdy podmiot występuje w liczbie mnogiej rodzaju nijakiego.
ὁ δὲ πνευματικὸς ἀνακρίνει μὲν πάντα, αὐτὸς δὲ ὑπ᾽ οὐδενὸς ἀνακρίνεται.	Spiritualis autem judicat omnia: et ipse a nemine judicatur.	zaś duchowy osądza wszystko, sam zaś przez nikogo (nie) jest osądzany.
τίς γὰρ ἔγνω νοῦν κυρίου, ὃς συμβιβάσει αὐτόν; ἡμεῖς δὲ νοῦν Χριστοῦ ἔχομεν.	Quis enim cognovit sensum Domini, qui instruat eum? nos autem sensum Christi habemus.	Kto bowiem poznał myśl Pana, który pouczy Go? my zaś myśl Pomazańca mamy.

3

O podziałach w kościele
Κἀγώ, ἀδελφοί, οὐκ ἠδυνήθην λαλῆσαι ὑμῖν ὡς πνευματικοῖς ἀλλ᾽ ὡς σαρκίνοις, ὡς νηπίοις ἐν Χριστῷ.	Et ego, fratres, non potui vobis loqui quasi spiritualibus, sed quasi carnalibus. Tamquam parvulis in Christo,	I ja, bracia, nie mogłem powiedzieć wam jak duchowym, ale jak cielesnym, jak niemowlętom w Pomazańcu.
γάλα ὑμᾶς ἐπότισα, οὐ βρῶμα· οὔπω γὰρ ἐδύνασθε. ἀλλ᾽ οὐδὲ ἔτι νῦν δύνασθε,	lac vobis potum dedi, non escam: nondum enim poteratis: sed nec nunc quidem potestis: adhuc enim carnales estis.	Mleko wam dałem pić, nie potrawę, jeszcze nie bowiem mogliście. Ale ani jeszcze teraz (nie) możecie,
Jeżeli w ostatnich wierszach poprzedniego rozdziału istniały pewne wątpliwości, czy do tzw. ludzi zmysłowych zalicza Paweł również Koryntian, to tu już całkiem wyraźnie mówi, że Koryntianie są ciągle jeszcze cieleśni. To uniemożliwia Apostołowi traktowanie ich tak, jak zwykło się traktować ludzi duchowych. Wyrażenie niemowlęta w Chrystusie jest co prawda synonimem określenia ludzie zmysłowi, cieleśni - wyraźnie wskazuje na to 1Kor 3.3 - ale posiada odcień mniej pejoratywny. Z wyrazem niemowlęta kojarzy się natychmiast pojęcie mleka jako pokarmu tej kategorii ludzi. Równocześnie pojawia się dobrze znana z Listu do Rzymian antyteza: słabi - mocni. Koryntianie należą - rzecz jasna - do słabych.
ἔτι γὰρ σαρκικοί ἐστε. ὅπου γὰρ ἐν ὑμῖν ζῆλος καὶ ἔρις, οὐχὶ σαρκικοί ἐστε καὶ κατὰ ἄνθρωπον περιπατεῖτε;	Cum enim sit inter vos zelus, et contentio: nonne carnales estis, et secundum hominem ambulatis?	jeszcze bowiem cieleśni jesteście. Kiedy bowiem w was zazdrość i spór, czyż nie cieleśni jesteście i według człowieka chodzicie? Inne lekcje: "spory"; "spór, poróżnienie się"; "spór i zwada o władzę (lub może: wybór władz)". ** Metafora życia etycznego.
ὅταν γὰρ λέγῃ τις, Ἐγὼ μέν εἰμι Παύλου, ἕτερος δέ, Ἐγὼ Ἀπολλῶ, οὐκ ἄνθρωποί ἐστε;	Cum enim quis dicat: Ego quidem sum Pauli; alius autem: Ego Apollo: nonne homines estis?	Kiedy bowiem mówi ktoś: "Ja to jestem Pawła", drugi zaś:,,Ja Apollosa", nie ludźmi jesteście?
τί οὖν ἐστιν Ἀπολλῶς; τί δέ ἐστιν Παῦλος; διάκονοι δι᾽ ὧν ἐπιστεύσατε, καὶ ἑκάστῳ ὡς ὁ κύριος ἔδωκεν.	Quid igitur est Apollo? quid vero Paulus? ministri ejus, cui credidistis, ut unicuique sicut Dominus dedit.	Czym więc jest Apollos? Czym zaś jest Paweł? Sługami. przez których uwierzyliście, i każdemu jak Pan dał.
ἐγὼ ἐφύτευσα, Ἀπολλῶς ἐπότισεν, ἀλλὰ ὁ θεὸς ηὔξανεν·	Ego plantavi, Apollo rigavit: sed Deus incrementum dedit.	Ja zasadziłem, Apollos dał pić, ale Bóg dał wzrost;
ὥστε οὔτε ὁ φυτεύων ἐστίν τι οὔτε ὁ ποτίζων ἀλλ᾽ ὁ αὐξάνων θεός.	Itaque neque qui plantat est aliquid, neque qui rigat: sed qui incrementum dat, Deus.	tak że ani sadzący jest czymś, ani dający pić, ale dający wzrost Bóg.
ὁ φυτεύων δὲ καὶ ὁ ποτίζων ἕν εἰσιν, ἕκαστος δὲ τὸν ἴδιον μισθὸν λήμψεται κατὰ τὸν ἴδιον κόπον·	Qui autem plantat, et qui rigat, unum sunt. Unusquisque autem propriam mercedem accipiet, secundum suum laborem.	Sadzący zaś i dający pić jednym są, każdy zaś własną zapłatę weźmie według własnego trudu.
θεοῦ γάρ ἐσμεν συνεργοί, θεοῦ γεώργιον, θεοῦ οἰκοδομή ἐστε.	Dei enim sumus adjutores: Dei agricultura estis, Dei ædificatio estis.	Boga bowiem jesteśmy współpracownikami; Boga rolą, Boga budowaniem jesteście.
Κατὰ τὴν χάριν τοῦ θεοῦ τὴν δοθεῖσάν μοι ὡς σοφὸς ἀρχιτέκτων θεμέλιον ἔθηκα, ἄλλος δὲ ἐποικοδομεῖ. ἕκαστος δὲ βλεπέτω πῶς ἐποικοδομεῖ.	Secundum gratiam Dei, quæ data est mihi, ut sapiens architectus fundamentum posui: alius autem superædificat. Unusquisque autem videat quomodo superædificet.	Według łaski Boga, (tej) danej mi, jak mądry architekt fundament położyłem, inny zaś nadbudowuje. Każdy zaś niech patrzy, jak nadbudowuje:
θεμέλιον γὰρ ἄλλον οὐδεὶς δύναται θεῖναι παρὰ τὸν κείμενον, ὅς ἐστιν Ἰησοῦς Χριστός.	Fundamentum enim aliud nemo potest ponere præter id quod positum est, quod est Christus Jesus.	fundamentu bowiem innego nikt (nie) może położyć obok (tego) leżącego. którym jest Jezus Pomazaniec.
εἰ δέ τις ἐποικοδομεῖ ἐπὶ τὸν θεμέλιον χρυσόν, ἄργυρον, λίθους τιμίους, ξύλα, χόρτον, καλάμην,	Si quis autem superædificat super fundamentum hoc, aurum, argentum, lapides pretiosos, ligna, fœnum, stipulam,	Czy zaś ktoś nadbudowuje na fundamencie złotem, srebrem, kamieniami szacownymi, drzewami, trawą, słomą,
ἑκάστου τὸ ἔργον φανερὸν γενήσεται, ἡ γὰρ ἡμέρα δηλώσει, ὅτι ἐν πυρὶ ἀποκαλύπτεται· καὶ ἑκάστου τὸ ἔργον ὁποῖόν ἐστιν τὸ πῦρ αὐτὸ δοκιμάσει.	uniuscujusque opus manifestum erit: dies enim Domini declarabit, quia in igne revelabitur: et uniuscujusque opus quale sit, ignis probabit.	każdego czyn widoczny stanie się, (ten) bowiem dzień wykaże; bo w ogniu jest objawiane, i każdego czyn, jaki jest, ogień [ten] wypróbuje.
εἴ τινος τὸ ἔργον μενεῖ ὃ ἐποικοδόμησεν, μισθὸν λήμψεται·	Si cujus opus manserit quod superædificavit, mercedem accipiet.	Jeśli czyjś czyn wytrwa, który nadbudował, zapłatę weźmie;
εἴ τινος τὸ ἔργον κατακαήσεται, ζημιωθήσεται, αὐτὸς δὲ σωθήσεται, οὕτως δὲ ὡς διὰ πυρός.	Si cujus opus arserit, detrimentum patietur: ipse autem salvus erit, sic tamen quasi per ignem.	Jeśli czyjś czyn spali się, dozna straty, on zaś zostanie zbawiony, tak zaś jak przez ogień.
οὐκ οἴδατε ὅτι ναὸς θεοῦ ἐστε καὶ τὸ πνεῦμα τοῦ θεοῦ οἰκεῖ ἐν ὑμῖν;	Nescitis quia templum Dei estis, et Spiritus Dei habitat in vobis?	Nie wiecie, że przybytkiem Boga jesteście i Duch Boga mieszka w was?
εἴ τις τὸν ναὸν τοῦ θεοῦ φθείρει, φθερεῖ τοῦτον ὁ θεός· ὁ γὰρ ναὸς τοῦ θεοῦ ἅγιός ἐστιν, οἵτινές ἐστε ὑμεῖς.	Si quis autem templum Dei violaverit, disperdet illum Deus. Templum enim Dei sanctum est, quod estis vos.	Jeśli ktoś przybytek Boga niszczy, zniszczy* tego Bóg; bowiem przybytek Boga święty jest, którymi jesteście wy. * Inna lekcja: "niszczy".
Μηδεὶς ἑαυτὸν ἐξαπατάτω· εἴ τις δοκεῖ σοφὸς εἶναι ἐν ὑμῖν ἐν τῷ αἰῶνι τούτῳ, μωρὸς γενέσθω, ἵνα γένηται σοφός.	Nemo se seducat: si quis videtur inter vos sapiens esse in hoc sæculo, stultus fiat ut sit sapiens.	Żaden siebie samego niech zwodzi; jeśli ktoś uważa mądry być w was w wieku tym, głupim niech się stanie, aby stał się mądry.
ἡ γὰρ σοφία τοῦ κόσμου τούτου μωρία παρὰ τῷ θεῷ ἐστιν. γέγραπται γάρ, Ὁ δρασσόμενος τοὺς σοφοὺς ἐν τῇ πανουργίᾳ αὐτῶν·	Sapientia enim hujus mundi, stultitia est apud Deum. Scriptum est enim: Comprehendam sapientes in astutia eorum.	Bowiem mądrość świata tego głupotą u Boga jest; napisane jest bowiem: Łapiący mądrych w przewrotności ich;
καὶ πάλιν, Κύριος γινώσκει τοὺς διαλογισμοὺς τῶν σοφῶν ὅτι εἰσὶν μάταιοι.	Et iterum: Dominus novit cogitationes sapientium quoniam vanæ sunt.	i znowu: Pan poznaje rozważania mądrych, że są czcze.
ὥστε μηδεὶς καυχάσθω ἐν ἀνθρώποις· πάντα γὰρ ὑμῶν ἐστιν,	Nemo itaque glorietur in hominibus.	Tak że nikt niech się chełpi w ludziach, wszystko bowiem wasze jest:
εἴτε Παῦλος εἴτε Ἀπολλῶς εἴτε Κηφᾶς, εἴτε κόσμος εἴτε ζωὴ εἴτε θάνατος, εἴτε ἐνεστῶτα εἴτε μέλλοντα· πάντα ὑμῶν,	Omnia enim vestra sunt, sive Paulus, sive Apollo, sive Cephas, sive mundus, sive vita, sive mors, sive præsentia, sive futura: omnia enim vestra sunt:	czy to Paweł, czy to Apollos, czy to Kefas, czy to świat, czy to życie, czy to śmierć, czy to nastałe, czy to mające nastąpić; wszystko wasze, Lub: "teraźniejsze, obecne". ** Lub: "przyszłe".
ὑμεῖς δὲ Χριστοῦ, Χριστὸς δὲ θεοῦ.	vos autem Christi: Christus autem Dei.	wy zaś Pomazańca, Pomazaniec zaś Boga.

4

Apostołowie Chrystusa
Οὕτως ἡμᾶς λογιζέσθω ἄνθρωπος ὡς ὑπηρέτας Χριστοῦ καὶ οἰκονόμους μυστηρίων θεοῦ.	Sic nos existimet homo ut ministros Christi, et dispensatores mysteriorum Dei.	Tak nas niech liczy człowiek jak poddanych Pomazańca i szafarzy tajemnic Boga.
ὧδε λοιπὸν ζητεῖται ἐν τοῖς οἰκονόμοις, ἵνα πιστός τις εὑρεθῇ.	Hic jam quæritur inter dispensatores ut fidelis quis inveniatur.	Tak to w końcu jest szukane w szafarzach, aby wiernym każdy został znaleziony. W oryginale zdanie zamiarowe.
ἐμοὶ δὲ εἰς ἐλάχιστόν ἐστιν, ἵνα ὑφ᾽ ὑμῶν ἀνακριθῶ ἢ ὑπὸ ἀνθρωπίνης ἡμέρας· ἀλλ᾽ οὐδὲ ἐμαυτὸν ἀνακρίνω.	Mihi autem pro minimo est ut a vobis judicer, aut ab humano die: sed neque meipsum judico.	Mnie zaś za najmniejsze jest, aby przez was zostałem osądzony* lub przez ludzki dzień*, ale ani mnie samego (nie) osądzam; W oryginale zdanie zamiarowe. ** Inaczej: "termin" lub "trybunał".
Termin grecki, υπηρέτης, użyty tu przez Pawła na określenie posługi apostolskiej, oznacza niewolnika lub sługę wiosłującego na okręcie (ερέτης - wioślarz). U innych zaś autorów NT - u Pawła termin powyższy występuje tylko w 1Kor 4.1 - rzeczownikiem tym zwykło się określać służących, którzy przebywają zawsze przy boku pana i są gotowi na wszystkie jego skinienia. Nie troszcząc się o przestrzeganie różnic etymologicznych, używa Paweł wyrazu υπηρέτης zamiennie z rzeczownikiem oικoνόμoς. I tak np. w 1Kor 4.1 siebie i wszystkich apostołów określa Paweł terminem υπηρέτης, ale w następnym wierszu, mówiąc o tych samych ludziach, posługuje się terminem oικoνόμoς. W rzeczywistości jednak urząd szafarza to coś o wiele bardziej nobliwego niż zwykła posługa. Szafarz bywał obdarzany przez swego chlebodawcę pełnią zaufania, dysponował dobrami powierzonymi jego pieczy, reprezentował na zewnątrz, zwłaszcza w sprawach dóbr doczesnych, samego właściciela majętności - był gospodarzem domu. Trudno rozstrzygnąć, do jakiego środowiska kulturowo-religijnego nawiązuje Paweł, kiedy przedstawia siebie jako szafarza Bożego. Instytucja gospodarza domu lub administratora dóbr pańskich była znana zarówno w świecie semickim, jak i u Greków. Oryginalność myśli Pawła można dostrzec przede wszystkim w kompozycji: szafarstwo tajemnic Bożych. Jest to niewątpliwie aluzja do specjalnego wprowadzenia Apostołów w sedno tajemnic Bożych, bądź przez szczególne objawienie, bądź wskutek dłuższego przebywania przy boku Chrystusa. Oto jak św. Marek określił cel powołania grona Dwunastu: I ustanowił Dwunastu, aby Mu towarzyszyli, by mógł wysyłać ich na głoszenie nauki (Mk 3.14). Zresztą sam Jezus mówił do Apostołów: Wam dano poznać tajemnice królestwa niebieskiego… (Mt 13.11). Jeżeli Paweł z takim naciskiem zarówno siebie, jak i pozostałych apostołów czy nauczycieli korynckich nazywa szafarzami tajemnic Bożych, to dlatego, by powiedzieć, że wszyscy oni pełnią tylko pokorną służbę u jednego, wspólnego dla wszystkich Pana, Jezusa Chrystusa. Tajemnica (μυστήριoν) - termin użyty przez Pawła 21 razy - oznacza najczęściej całą ekonomię zbawienia lub poszczególne jej etapy. W bliższym sprecyzowaniu są to skarby mądrości i życia Bożego niedostępne ludzkości od wieków, lecz w końcu objawiane w życiu i działalności Chrystusa (por. Rz 16.25; 1Kor 2.7.10; Ef 3.10; Kol 1.26; 2.2-3). Otóż do rozdzielania owych skarbów mądrości Bożej są powołani apostołowie.
οὐδὲν γὰρ ἐμαυτῷ σύνοιδα, ἀλλ᾽ οὐκ ἐν τούτῳ δεδικαίωμαι, ὁ δὲ ἀνακρίνων με κύριός ἐστιν.	Nihil enim mihi conscius sum, sed non in hoc justificatus sum: qui autem judicat me, Dominus est.	niczego bowiem (we) mnie (nie) dostrzegam, ale nie przez to jestem uznany za sprawiedliwego, zaś osądzającym mię Pan jest.
ὥστε μὴ πρὸ καιροῦ τι κρίνετε ἕως ἂν ἔλθῃ ὁ κύριος, ὃς καὶ φωτίσει τὰ κρυπτὰ τοῦ σκότους καὶ φανερώσει τὰς βουλὰς τῶν καρδιῶν· καὶ τότε ὁ ἔπαινος γενήσεται ἑκάστῳ ἀπὸ τοῦ θεοῦ.	Itaque nolite ante tempus judicare, quoadusque veniat Dominus: qui et illuminabit abscondita tenebrarum, et manifestabit consilia cordium: et tunc laus erit unicuique a Deo.	Tak że nie przed czasem coś sądźcie, aż przyjdzie* Pan, który też oświetli (sprawy) ukryte ciemności i uczyni widocznymi postanowienia serc; i wtedy pochwała stanie się każdemu od Boga. * W oryginale oznacza czas przyszły.
Ταῦτα δέ, ἀδελφοί, μετεσχημάτισα εἰς ἐμαυτὸν καὶ Ἀπολλῶν δι᾽ ὑμᾶς, ἵνα ἐν ἡμῖν μάθητε τὸ Μὴ ὑπὲρ ἃ γέγραπται, ἵνα μὴ εἷς ὑπὲρ τοῦ ἑνὸς φυσιοῦσθε κατὰ τοῦ ἑτέρου.	Hæc autem, fratres, transfiguravi in me et Apollo, propter vos: ut in nobis discatis, ne supra quam scriptum est, unus adversus alterum infletur pro alio.	Tak zaś, bracia, zmieniłem postać* do mnie samego i Apollosa przez was, aby w nas nauczyliście się (tego): Nie ponad (to), co* jest napisane, aby nie jeden ponad jednego nadymaliście się**** przeciw drugiemu. * Inaczej: "odniosłem", "zastosowałem". W oryginale zdanie zamiarowe. * Ściśle: "które". **** W oryginale zdanie zamiarowe.
τίς γάρ σε διακρίνει; τί δὲ ἔχεις ὃ οὐκ ἔλαβες; εἰ δὲ καὶ ἔλαβες, τί καυχᾶσαι ὡς μὴ λαβών;	Quis enim te discernit? quid autem habes quod non accepisti? si autem accepisti, quid gloriaris quasi non acceperis?	Kto bowiem cię rozróżnia? Co zaś masz, które nie wziąłeś? Jeśli zaś właśnie wziąłeś, dlaczego chełpisz się jakby nie wziąwszy?
ἤδη κεκορεσμένοι ἐστέ, ἤδη ἐπλουτήσατε, χωρὶς ἡμῶν ἐβασιλεύσατε· καὶ ὄφελόν γε ἐβασιλεύσατε, ἵνα καὶ ἡμεῖς ὑμῖν συμβασιλεύσωμεν.	Jam saturati estis, jam divites facti estis: sine nobis regnatis: et utinam regnetis, ut et nos vobiscum regnemus.	Już nasyceni jesteście; już wzbogaciliście się niezależnie od nas zaczęliście królować; i oby zaczęliście królować, aby i my (z) wami razem zaczęliśmy królować. W oryginale zdanie zamiarowe.
δοκῶ γάρ, ὁ θεὸς ἡμᾶς τοὺς ἀποστόλους ἐσχάτους ἀπέδειξεν ὡς ἐπιθανατίους, ὅτι θέατρον ἐγενήθημεν τῷ κόσμῳ καὶ ἀγγέλοις καὶ ἀνθρώποις.	Puto enim quod Deus nos Apostolos novissimos ostendit, tamquam morti destinatos: quia spectaculum facti sumus mundo, et angelis, et hominibus.	Uważam bowiem: Bóg nas wysłanników ostatnimi pokazał, jakby na śmierć skazanymi, bo teatrem staliśmy się światu, i zwiastunom, i ludziom. Lub: "aniołom". Przypis ten dotyczy także pozostałych miejsc tej księgi, w których powyższe słowo występuje.
ἡμεῖς μωροὶ διὰ Χριστόν, ὑμεῖς δὲ φρόνιμοι ἐν Χριστῷ· ἡμεῖς ἀσθενεῖς, ὑμεῖς δὲ ἰσχυροί· ὑμεῖς ἔνδοξοι, ἡμεῖς δὲ ἄτιμοι.	Nos stulti propter Christum, vos autem prudentes in Christo: nos infirmi, vos autem fortes: vos nobiles, nos autem ignobiles.	My głupi przez Pomazańca, wy zaś rozsądni w Pomazańcu; my nie mający siły, wy zaś silni; wy dostojni, my zaś nieszacowni.
ἄχρι τῆς ἄρτι ὥρας καὶ πεινῶμεν καὶ διψῶμεν καὶ γυμνιτεύομεν καὶ κολαφιζόμεθα καὶ ἀστατοῦμεν	Usque in hanc horam et esurimus, et sitimus, et nudi sumus, et colaphis cædimur, et instabiles sumus,	Aż do (tej) właśnie pory i łakniemy, i pragniemy, i nadzy jesteśmy, i policzkowani jesteśmy, i bez stałego miejsca jesteśmy,
καὶ κοπιῶμεν ἐργαζόμενοι ταῖς ἰδίαις χερσίν· λοιδορούμενοι εὐλογοῦμεν, διωκόμενοι ἀνεχόμεθα,	et laboramus operantes manibus nostris: maledicimur, et benedicimus: persecutionem patimur, et sustinemus:	i trudzimy się pracując własnymi rękoma; znieważani wysławiamy, prześladowani podnosimy się,
δυσφημούμενοι παρακαλοῦμεν· ὡς περικαθάρματα τοῦ κόσμου ἐγενήθημεν, πάντων περίψημα ἕως ἄρτι.	blasphemamur, et obsecramus: tamquam purgamenta hujus mundi facti sumus, omnium peripsema usque adhuc.	obrzucani obelgami zachęcamy; jakby nieczystościami świata staliśmy się, wszystkich odpadkiem, aż do teraz.
Prośba i ostrzeżenie
Οὐκ ἐντρέπων ὑμᾶς γράφω ταῦτα ἀλλ᾽ ὡς τέκνα μου ἀγαπητὰ νουθετῶν.	Non ut confundam vos, hæc scribo, sed ut filios meos carissimos moneo.	Nie zawstydzając was, piszę to, ale jak dzieciom mym umiłowanym kładąc do rozumu.
ἐὰν γὰρ μυρίους παιδαγωγοὺς ἔχητε ἐν Χριστῷ ἀλλ᾽ οὐ πολλοὺς πατέρας· ἐν γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ διὰ τοῦ εὐαγγελίου ἐγὼ ὑμᾶς ἐγέννησα.	Nam si decem millia pædagogorum habeatis in Christo, sed non multos patres. Nam in Christo Jesu per Evangelium ego vos genui.	Choć bowiem dziesiątki tysięcy wychowawców mielibyście* w Pomazańcu, ale nie wielu ojców, w bowiem Pomazańcu Jezusie przez dobrą nowinę ja was zrodziłem.
παρακαλῶ οὖν ὑμᾶς, μιμηταί μου γίνεσθε.	Rogo ergo vos, imitatores mei estote, sicut et ego Christi.	Zachęcam więc was: naśladowcami mymi stawajcie się. * W oryginale zdanie warunkowe.
διὰ τοῦτο ἔπεμψα ὑμῖν Τιμόθεον, ὅς ἐστίν μου τέκνον ἀγαπητὸν καὶ πιστὸν ἐν κυρίῳ, ὃς ὑμᾶς ἀναμνήσει τὰς ὁδούς μου τὰς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, καθὼς πανταχοῦ ἐν πάσῃ ἐκκλησίᾳ διδάσκω.	Ideo misi ad vos Timotheum, qui est filius meus carissimus, et fidelis in Domino: qui vos commonefaciet vias meas, quæ sunt in Christo Jesu, sicut ubique in omni ecclesia doceo.	Przez to* posłałem wam Tymoteusza, który jest mym dziecięciem umiłowanym i wiernym w Panu, (i) który wam przypomni drogi me, (te) w Pomazańcu [Jezusie], jak wszędzie w każdej (społeczności) wywołanych nauczam. * Inna lekcja: "to samo".
ὡς μὴ ἐρχομένου δέ μου πρὸς ὑμᾶς ἐφυσιώθησάν τινες·	Tamquam non venturus sim ad vos, sic inflati sunt quidam.	Ponieważ nie przychodząc zaś ja do was, nadęli się niektórzy.
ἐλεύσομαι δὲ ταχέως πρὸς ὑμᾶς ἐὰν ὁ κύριος θελήσῃ, καὶ γνώσομαι οὐ τὸν λόγον τῶν πεφυσιωμένων ἀλλὰ τὴν δύναμιν·	Veniam autem ad vos cito, si Dominus voluerit: et cognoscam non sermonem eorum qui inflati sunt, sed virtutem.	Przyjdę zaś szybko do was, jeśli Pan zechce, i poznam nie słowo (tych) nadętych, ale moc,
οὐ γὰρ ἐν λόγῳ ἡ βασιλεία τοῦ θεοῦ ἀλλ᾽ ἐν δυνάμει.	Non enim in sermone est regnum Dei, sed in virtute.	nie bowiem w słowie królestwo Boga, ale w mocy.
τί θέλετε; ἐν ῥάβδῳ ἔλθω πρὸς ὑμᾶς ἢ ἐν ἀγάπῃ πνεύματί τε πραΰτητος;	Quid vultis? in virga veniam ad vos, an in caritate, et spiritu mansuetudinis?	Co chcecie? W rózdze mam przyjść do was, czy w miłości (i) duchu delikatności?

5

Grzech w kościele
Ὅλως ἀκούεται ἐν ὑμῖν πορνεία, καὶ τοιαύτη πορνεία ἥτις οὐδὲ ἐν τοῖς ἔθνεσιν, ὥστε γυναῖκά τινα τοῦ πατρὸς ἔχειν.	Omnino auditur inter vos fornicatio, et talis fornicatio, qualis nec inter gentes, ita ut uxorem patris sui aliquis habeat.	Całkowicie jest słyszany w was nierząd, i taki nierząd, który ani w poganach, że kobietę ktoś ojca mieć. W oryginale zdanie skutkowe.
καὶ ὑμεῖς πεφυσιωμένοι ἐστὲ καὶ οὐχὶ μᾶλλον ἐπενθήσατε, ἵνα ἀρθῇ ἐκ μέσου ὑμῶν ὁ τὸ ἔργον τοῦτο πράξας;	Et vos inflati estis: et non magis luctum habuistis ut tollatur de medio vestrum qui hoc opus fecit.	I wy nadęci jesteście, i wcale nie bardziej zaczęliście boleć, aby został usunięty i z środka was (ten) - czynu tego sprawca! ? * W oryginale zdanie zamiarowe.
ἐγὼ μὲν γάρ, ἀπὼν τῷ σώματι παρὼν δὲ τῷ πνεύματι, ἤδη κέκρικα ὡς παρὼν τὸν οὕτως τοῦτο κατεργασάμενον·	Ego quidem absens corpore, præsens autem spiritu, jam judicavi ut præsens eum, qui sic operatus est,	Ja - bowiem, będąc nieobecny ciałem, będąc obecny zaś duchem. już osądziłem, jakby będąc obecny, (tego który) tak to sprawił,
ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ συναχθέντων ὑμῶν καὶ τοῦ ἐμοῦ πνεύματος σὺν τῇ δυνάμει τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ,	in nomine Domini nostri Jesu Christi, congregatis vobis et meo spiritu, cum virtute Domini nostri Jesu,	w imieniu pana naszego, Jezusa. Zebrawszy się wy i mój duch z mocą Pana naszego, Jezusa Inne lekcje zamiast "naszego, Jezusa": "Jezusa": "Jezusa Chrystusa": "naszego, Jezusa Chrystusa"; "Jezusa Chrystusa, Pana naszego".
Najprawdopodobniej chodzi tu o stosunki seksualne nie z matką, lecz z macochą. W przeciwnym razie powiedziałby Paweł, "że ktoś żyje z własną matką", a nie z żoną swego ojca. Przy sposobności dowiadujemy się, że proceder tego rodzaju budził odrazę nawet wśród pogan, co mogło stanowić motyw dość istotny nie tylko zmiany postępowania chrześcijan w ogóle, lecz nawet wszystkich Koryntian, którzy żyli często jak poganie, ale nie znosili przyrównywania ich do pogan. Bardzo surowo był piętnowany grzech kazirodztwa przez Prawo Mojżeszowe (por. Kpl 18.7). Przewrotność moralna Koryntian polegała na tym, że chełpili się oni tolerancją względem poszczególnych rozpustników, zamiast ich potępić i zdobyć się na zbiorową skruchę i jakby żałobę.
παραδοῦναι τὸν τοιοῦτον τῷ Σατανᾷ εἰς ὄλεθρον τῆς σαρκός, ἵνα τὸ πνεῦμα σωθῇ ἐν τῇ ἡμέρᾳ τοῦ κυρίου.	tradere hujusmodi Satanæ in interitum carnis, ut spiritus salvus sit in die Domini nostri Jesu Christi.	(powinniście) wydać takiego szatanowi ku zagładzie ciała, aby duch został zbawiony* w dniu Pana*. W oryginale zdanie zamiarowe. ** Inne lekcje: "Pana, Jezusa"; "Pana, Jezusa Pomazańca"; "Pana naszego, Jezusa"; "Pana naszego, Jezusa Pomazańca".
Οὐ καλὸν τὸ καύχημα ὑμῶν. οὐκ οἴδατε ὅτι μικρὰ ζύμη ὅλον τὸ φύραμα ζυμοῖ;	Non est bona gloriatio vestra. Nescitis quia modicum fermentum totam massam corrumpit?	Nie piękna (ta) chluba wasza. Nie wiecie, że mały zaczyn całe ciasto zaczynia?
ἐκκαθάρατε τὴν παλαιὰν ζύμην, ἵνα ἦτε νέον φύραμα, καθώς ἐστε ἄζυμοι· καὶ γὰρ τὸ πάσχα ἡμῶν ἐτύθη Χριστός.	Expurgate vetus fermentum, ut sitis nova conspersio, sicut estis azymi. Etenim Pascha nostrum immolatus est Christus.	Oczyśćcie stary zaczyn, aby byliście* młodym ciastem, jak jesteście przaśni. I bo (jako) Pascha nasza został zabity na ofiarę Pomazaniec; * W oryginale zdanie zamiarowe.
ὥστε ἑορτάζωμεν μὴ ἐν ζύμῃ παλαιᾷ μηδὲ ἐν ζύμῃ κακίας καὶ πονηρίας ἀλλ᾽ ἐν ἀζύμοις εἰλικρινείας καὶ ἀληθείας.	Itaque epulemur: non in fermento veteri, neque in fermento malitiæ et nequitiæ: sed in azymis sinceritatis et veritatis.	tak że świętujmy, nie w zaczynie starym ani w zaczynie złości i niegodziwości, ale w przaśnych nieskażoności i prawdy.
Ἔγραψα ὑμῖν ἐν τῇ ἐπιστολῇ μὴ συναναμίγνυσθαι πόρνοις,	Scripsi in epistola: Ne commisceamini fornicariis:	Napisałem wam w (tym) liście, aby nie mieszać się z nierządnymi,
οὐ πάντως τοῖς πόρνοις τοῦ κόσμου τούτου ἢ τοῖς πλεονέκταις καὶ ἅρπαξιν ἢ εἰδωλολάτραις, ἐπεὶ ὠφείλετε ἄρα ἐκ τοῦ κόσμου ἐξελθεῖν.	non utique fornicariis hujus mundi, aut avaris, aut rapacibus, aut idolis servientibus: alioquin debueratis de hoc mundo exiisse.	nie w ogóle (z) nierządnymi świata tego, lub (z) zachłannymi i drapieżnymi, lub bałwochwalcami, gdyż bylibyście zobowiązani zaraz z (tego) świata wyjść.
νῦν δὲ ἔγραψα ὑμῖν μὴ συναναμίγνυσθαι ἐάν τις ἀδελφὸς ὀνομαζόμενος ᾖ πόρνος ἢ πλεονέκτης ἢ εἰδωλολάτρης ἢ λοίδορος ἢ μέθυσος ἢ ἅρπαξ, τῷ τοιούτῳ μηδὲ συνεσθίειν.	Nunc autem scripsi vobis non commisceri: si is qui frater nominatur, est fornicator, aut avarus, aut idolis serviens, aut maledicus, aut ebriosus, aut rapax, cum ejusmodi nec cibum sumere.	Teraz zaś napisałem wam, aby nie mieszać się, jeśli ktoś bratem nazywany byłby* nierządnym, lub zachłannym, lub bałwochwalcą, lub znieważającym, lub pijakiem, lub drapieżcą; (z) takim i nie jeść razem. * W oryginale zdanie warunkowe.
τί γάρ μοι τοὺς ἔξω κρίνειν; οὐχὶ τοὺς ἔσω ὑμεῖς κρίνετε;	Quid enim mihi de iis qui foris sunt, judicare? nonne de iis qui intus sunt, vos judicatis?	Po co bowiem mi (tych) z zewnątrz sądzić? Czyż nie (tych) wewnątrz wy sądzicie?
τοὺς δὲ ἔξω ὁ θεὸς κρινεῖ. ἐξάρατε τὸν πονηρὸν ἐξ ὑμῶν αὐτῶν.	nam eos qui foris sunt, Deus judicabit. Auferte malum ex vobis ipsis.	(Tych) zaś z zewnątrz Bóg osądzi. Pozbądźcie się (tego) niegodziwca z was samych. Inna lekcja: "sądzi".

6

Wierzący przed sądem
Τολμᾷ τις ὑμῶν πρᾶγμα ἔχων πρὸς τὸν ἕτερον κρίνεσθαι ἐπὶ τῶν ἀδίκων καὶ οὐχὶ ἐπὶ τῶν ἁγίων;	Audet aliquis vestrum habens negotium adversus alterum, judicari apud iniquos, et non apud sanctos?	Odważa się ktoś (z) was sprawę mając do drugiego sądzić się przed niesprawiedliwymi, i nie przed świętymi?
ἢ οὐκ οἴδατε ὅτι οἱ ἅγιοι τὸν κόσμον κρινοῦσιν; καὶ εἰ ἐν ὑμῖν κρίνεται ὁ κόσμος, ἀνάξιοί ἐστε κριτηρίων ἐλαχίστων;	an nescitis quoniam sancti de hoc mundo judicabunt? et si in vobis judicabitur mundus, indigni estis qui de minimis judicetis?	Czy nie wiecie, że święci świat będą sądzić? I jeśli w was jest sądzony świat, niegodni jesteście sądzeń najmniejszych?
οὐκ οἴδατε ὅτι ἀγγέλους κρινοῦμεν, μήτιγε βιωτικά;	Nescitis quoniam angelos judicabimus? quanto magis sæcularia?	Nie wiecie, że zwiastunów będziemy sądzić, a cóż dopiero (sprawy) życiowe?
βιωτικὰ μὲν οὖν κριτήρια ἐὰν ἔχητε, τοὺς ἐξουθενημένους ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ, τούτους καθίζετε;	Sæcularia igitur judicia si habueritis: contemptibiles, qui sunt in ecclesia, illos constituite ad judicandum.	Życiowe więc sądzenia jeśli macie, (to) za nic mianych w (społeczności) powołanych tych właśnie sadzacie? W oryginale zdanie warunkowe. ** W sensie: wybieracie sobie na sędziów.
πρὸς ἐντροπὴν ὑμῖν λέγω. οὕτως οὐκ ἔνι ἐν ὑμῖν οὐδεὶς σοφός, ὃς δυνήσεται διακρῖναι ἀνὰ μέσον τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ;	Ad verecundiam vestram dico. Sic non est inter vos sapiens quisquam, qui possit judicare inter fratrem suum?	Do zawstydzenia wam mówię. Tak nie jest w was żaden mądry, który będzie mógł rozsądzić przez środek* brata jego? * "przez środek" - w sensie: sprawiedliwie.
A oto kolejny powód napisania Pierwszego Listu do Koryntian: chrześcijanie korynccy, sprawiedliwi - bo przez chrzest przyswoili sobie łaskę usprawiedliwienia - szukają sprawiedliwości u pogan, czyli u niesprawiedliwych. A przecież ci ostatni kierują się zupełnie innymi zasadami w swym codziennym życiu, inne jest również ich pojęcie sprawiedliwości. Co więcej, wtajemniczeni w wewnętrzne sprawy i nieporozumienia chrześcijan, mogliby to wykorzystać w celu działania na ich szkodę.
ἀλλὰ ἀδελφὸς μετὰ ἀδελφοῦ κρίνεται καὶ τοῦτο ἐπὶ ἀπίστων;	Sed frater cum fratre judicio contendit: et hoc apud infideles?	Ale brat z bratem sądzi się, i to przed niewierzącymi?
ἤδη μὲν οὖν ὅλως ἥττημα ὑμῖν ἐστιν ὅτι κρίματα ἔχετε μεθ᾽ ἑαυτῶν. διὰ τί οὐχὶ μᾶλλον ἀδικεῖσθε; διὰ τί οὐχὶ μᾶλλον ἀποστερεῖσθε;	Jam quidem omnino delictum est in vobis, quod judicia habetis inter vos. Quare non magis injuriam accipitis? quare non magis fraudem patimini?	Już więc całkowicie poniżeniem (dla) was jest, że sądy macie z sobą samymi. Przez co nie raczej znosicie niesprawiedliwość? Przez co nie raczej dajecie się pozbawić?
ἀλλὰ ὑμεῖς ἀδικεῖτε καὶ ἀποστερεῖτε, καὶ τοῦτο ἀδελφούς.	Sed vos injuriam facitis, et fraudatis: et hoc fratribus.	Ale wy czynicie niesprawiedliwość i pozbawiacie, i to braci.
ἢ οὐκ οἴδατε ὅτι ἄδικοι θεοῦ βασιλείαν οὐ κληρονομήσουσιν; μὴ πλανᾶσθε· οὔτε πόρνοι οὔτε εἰδωλολάτραι οὔτε μοιχοὶ οὔτε μαλακοὶ οὔτε ἀρσενοκοῖται	An nescitis quia iniqui regnum Dei non possidebunt? Nolite errare: neque fornicarii, neque idolis servientes, neque adulteri,	Czy nie wiecie, że niesprawiedliwi Bożego Królestwa nie dostaną w udziale? Nie łudźcie się: ani nierządni, ani bałwochwalcy, ani cudzołożnicy, ani miękcy, ani legający z mężczyznami,
οὔτε κλέπται οὔτε πλεονέκται, οὐ μέθυσοι, οὐ λοίδοροι, οὐχ ἅρπαγες βασιλείαν θεοῦ κληρονομήσουσιν.	neque molles, neque masculorum concubitores, neque fures, neque avari, neque ebriosi, neque maledici, neque rapaces regnum Dei possidebunt.	ani kradnący, ani zachłanni, ni pijacy, ni znieważający, ni drapieżcy Królestwa Bożego (nie) dostaną w udziale.
καὶ ταῦτά τινες ἦτε· ἀλλὰ ἀπελούσασθε, ἀλλὰ ἡγιάσθητε, ἀλλὰ ἐδικαιώθητε ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ἐν τῷ πνεύματι τοῦ θεοῦ ἡμῶν.	Et hæc quidam fuistis: sed abluti estis, sed sanctificati estis, sed justificati estis in nomine Domini nostri Jesu Christi, et in Spiritu Dei nostri.	I tacy jacyś byliście. Ale obmyliście się, ale zostaliście uświęceni, ale zostaliście uznani za sprawiedliwych, w imieniu Pana, Jezusa Pomazańca* i w Duchu Boga naszego. * Inne lekcje: "Pomazańca Jezusa"; "Jezusa"; "naszego Jezusa"; "naszego Jezusa Pomazańca".
Rozwiązłość seksualna
Πάντα μοι ἔξεστιν ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέρει· πάντα μοι ἔξεστιν ἀλλ᾽ οὐκ ἐγὼ ἐξουσιασθήσομαι ὑπό τινος.	Omnia mihi licent, sed non omnia expediunt: omnia mihi licent, sed ego sub nullis redigar potestate.	Wszystko mi wolno, ale nie wszystko jest pożyteczne. Wszystko mi wolno, ale nie ja będę władany przez coś.
τὰ βρώματα τῇ κοιλίᾳ καὶ ἡ κοιλία τοῖς βρώμασιν, ὁ δὲ θεὸς καὶ ταύτην καὶ ταῦτα καταργήσει. τὸ δὲ σῶμα οὐ τῇ πορνείᾳ ἀλλὰ τῷ κυρίῳ, καὶ ὁ κύριος τῷ σώματι·	Esca ventri, et venter escis: Deus autem et hunc et has destruet: corpus autem non fornicationi, sed Domino: et Dominus corpori.	Potrawy (dla) brzucha, i brzuch (dla) potraw, zaś Bóg i ten i te uzna za bezużyteczne. Zaś ciało nie (dla) nierządu, ale (dla) Pana, i Pan (dla) ciała.
ὁ δὲ θεὸς καὶ τὸν κύριον ἤγειρεν καὶ ἡμᾶς ἐξεγερεῖ διὰ τῆς δυνάμεως αὐτοῦ.	Deus vero et Dominum suscitavit: et nos suscitabit per virtutem suam.	Zaś Bóg Pana wskrzesił, i nas wskrzesi przez moc Jego.
οὐκ οἴδατε ὅτι τὰ σώματα ὑμῶν μέλη Χριστοῦ ἐστιν; ἄρας οὖν τὰ μέλη τοῦ Χριστοῦ ποιήσω πόρνης μέλη; μὴ γένοιτο.	Nescitis quoniam corpora vestra membra sunt Christi? Tollens ergo membra Christi, faciam membra meretricis? Absit.	Nie wiecie, że ciała wasze członkami Pomazańca są? Zabrawszy więc członki Pomazańca, uczynię nierządnej członkami? Nie może stać się!
ἢ οὐκ οἴδατε ὅτι ὁ κολλώμενος τῇ πόρνῃ ἓν σῶμά ἐστιν; Ἔσονται γάρ, φησίν, οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν.	An nescitis quoniam qui adhæret meretrici, unum corpus efficitur? Erunt enim (inquit) duo in carne una.	[Lub] nie wiecie, że łączący się (z) nierządną, jednym ciałem jest? Będą bowiem, mówi, dwoje ku ciału jednemu.
ὁ δὲ κολλώμενος τῷ κυρίῳ ἓν πνεῦμά ἐστιν.	Qui autem adhæret Domino, unus spiritus est.	Zaś łączący się (z) Panem jednym duchem jest.
φεύγετε τὴν πορνείαν. πᾶν ἁμάρτημα ὃ ἐὰν ποιήσῃ ἄνθρωπος ἐκτὸς τοῦ σώματός ἐστιν· ὁ δὲ πορνεύων εἰς τὸ ἴδιον σῶμα ἁμαρτάνει.	Fugite fornicationem. Omne peccatum, quodcumque fecerit homo, extra corpus est: qui autem fornicatur, in corpus suum peccat.	Uciekajcie (przed) nierządem. Każde zgrzeszenie, które uczyniłby człowiek, na zewnątrz ciała jest, zaś popełniający nierząd ku własnemu ciału grzeszy.
ἢ οὐκ οἴδατε ὅτι τὸ σῶμα ὑμῶν ναὸς τοῦ ἐν ὑμῖν ἁγίου πνεύματός ἐστιν οὗ ἔχετε ἀπὸ θεοῦ, καὶ οὐκ ἐστὲ ἑαυτῶν;	An nescitis quoniam membra vestra, templum sunt Spiritus Sancti, qui in vobis est, quem habetis a Deo, et non estis vestri?	Czy nie wiecie, że ciało wasze przybytkiem (tego) w was Świętego Ducha jest, którego macie od Boga, i nie jesteście was samych?
ἠγοράσθητε γὰρ τιμῆς· δοξάσατε δὴ τὸν θεὸν ἐν τῷ σώματι ὑμῶν.	Empti enim estis pretio magno. Glorificate, et portate Deum in corpore vestro.	Zostaliście kupieni bowiem (za cenę) szacunku, oddajcie chwałę więc Bogu w ciele waszym. Inne lekcje zamiast "waszym": "waszym i w duchu waszym"; "waszym i w duchu waszym, które są Boga".

7

Małżeństwo
Περὶ δὲ ὧν ἐγράψατε, καλὸν ἀνθρώπῳ γυναικὸς μὴ ἅπτεσθαι·	De quibus autem scripsistis mihi: Bonum est homini mulierem non tangere:	O zaś czym* napisaliście: piękne (dla) człowieka kobiety nie dotykać; * Dosłownie: "których".
διὰ δὲ τὰς πορνείας ἕκαστος τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα ἐχέτω καὶ ἑκάστη τὸν ἴδιον ἄνδρα ἐχέτω.	propter fornicationem autem unusquisque suam uxorem habeat, et unaquæque suum virum habeat.	przez zaś nierządy każdy (tę) swoją kobietę niech ma i każda (tego) własnego męża niech ma.
τῇ γυναικὶ ὁ ἀνὴρ τὴν ὀφειλὴν ἀποδιδότω, ὁμοίως δὲ καὶ ἡ γυνὴ τῷ ἀνδρί.	Uxori vir debitum reddat: similiter autem et uxor viro.	(Tej) kobiecie mąż powinność niech oddaje, podobnie zaś i (ta) kobieta mężowi.
ἡ γυνὴ τοῦ ἰδίου σώματος οὐκ ἐξουσιάζει ἀλλὰ ὁ ἀνήρ, ὁμοίως δὲ καὶ ὁ ἀνὴρ τοῦ ἰδίου σώματος οὐκ ἐξουσιάζει ἀλλὰ ἡ γυνή.	Mulier sui corporis potestatem non habet, sed vir. Similiter autem et vir sui corporis potestatem non habet, sed mulier.	Kobieta własnym ciałem nie włada, ale mąż; podobnie zaś i mąż własnym ciałem nie włada, ale kobieta.
μὴ ἀποστερεῖτε ἀλλήλους, εἰ μήτι ἂν ἐκ συμφώνου πρὸς καιρόν, ἵνα σχολάσητε τῇ προσευχῇ καὶ πάλιν ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἦτε, ἵνα μὴ πειράζῃ ὑμᾶς ὁ Σατανᾶς διὰ τὴν ἀκρασίαν ὑμῶν.	Nolite fraudare invicem, nisi forte ex consensu ad tempus, ut vacetis orationi: et iterum revertimini in idipsum, ne tentet vos Satanas propter incontinentiam vestram.	Nie pozbawiajcie się wzajemnie, chyba że (może)* z uzgodnienia do (jakiejś) pory, aby mieliście czas (dla) modlitwy* i znowu później tym samym byliście**, aby nie doświadczał** was szatan przez nieopanowanie wasze. * "chyba że może" - w oryginale partykuły oznaczające ustępstwo. W oryginale zdanie zamiarowe. * Inne lekcje zamiast "dla modlitwy": "dla poszczenia i dla modlitwy"; "dla modlitwy i dla poszczenia". **** W oryginale zdanie zamiarowe.
τοῦτο δὲ λέγω κατὰ συγγνώμην οὐ κατ᾽ ἐπιταγήν.	Hoc autem dico secundum indulgentiam, non secundum imperium.	To zaś mówię według przyzwolenia, nie według rozkazu.
Skarciwszy Koryntian za ich różne wykroczenia, z kolei przystępuje Paweł do udzielania odpowiedzi na ich wątpliwości i pytania. Niektóre kwestie dotyczyły godziwości związku małżeńskiego. Być może zrodziły się one w świadomości ludzi, którzy zaniepokojeni pouczeniami Pawła o ohydzie grzechów nieczystych, zaczęli zastanawiać się nad tym, czy w ogóle jakiekolwiek kontakty seksualne, nawet małżeńskie, są godziwe. Wynika z tego, że we wspólnocie korynckiej obok tendencji zdecydowanie pod względem moralnym liberalnych istniały też i dawały o sobie znać prądy i dążenia prawdziwie ascetyczne. Na ożywieniu tych ostatnich tendencji Apostołowi wyraźnie zależy. Dlatego stwierdza najpierw, że bezżenność jest stanem doskonalszym od małżeństwa. Warto przy okazji przypomnieć, że w oficjalnym judaizmie wstępowanie w związki małżeńskie było nakazane przez Prawo. Nie zalecanym przez żadne prawo, lecz normalnym stanem każdego dorosłego mężczyzny i każdej niewiasty było u Greków małżeństwo. Wiadomo, że nie zawierały związków małżeńskich rzymskie westalki, a przez cyników i niektóre neoplatońskie środowiska bezżenność była uważana za stan doskonalszy od małżeństwa. Bezżenności przestrzegano również w społeczności qumrańskiej.
θέλω δὲ πάντας ἀνθρώπους εἶναι ὡς καὶ ἐμαυτόν· ἀλλὰ ἕκαστος ἴδιον ἔχει χάρισμα ἐκ θεοῦ, ὁ μὲν οὕτως, ὁ δὲ οὕτως.	Volo enim omnes vos esse sicut meipsum: sed unusquisque proprium donum habet ex Deo: alius quidem sic, alius vero sic.	Chciałbym zaś* wszyscy ludzie być jak i ja sam, ale każdy własny ma dar z Boga; ten tak, ten zaś tak. * Inna lekcja: "bowiem".
Λέγω δὲ τοῖς ἀγάμοις καὶ ταῖς χήραις, καλὸν αὐτοῖς ἐὰν μείνωσιν ὡς κἀγώ·	Dico autem non nuptis, et viduis: bonum est illis si sic permaneant, sicut et ego.	Mówię zaś niezaślubionym i wdowom: piękne (dla) nich, jeśli trwać będą jak i ja;
εἰ δὲ οὐκ ἐγκρατεύονται, γαμησάτωσαν, κρεῖττον γάρ ἐστιν γαμῆσαι ἢ πυροῦσθαι.	Quod si non se continent, nubant. Melius est enim nubere, quam uri.	jeśli zaś nie wytrzymują, niech się zaślubią lepiej bowiem jest zaślubić się niż płonąć.
τοῖς δὲ γεγαμηκόσιν παραγγέλλω, οὐκ ἐγὼ ἀλλὰ ὁ κύριος, γυναῖκα ἀπὸ ἀνδρὸς μὴ χωρισθῆναι,	Iis autem qui matrimonio juncti sunt, præcipio non ego, sed Dominus, uxorem a viro non discedere:	Zaś zaślubionym nakazuję, nie ja, ale Pan, kobieta od męża nie oddzielić się* * "kobieta od męża nie oddzielić się" - składniej: "żeby kobieta od męża nie oddzieliła się".
ἐὰν δὲ καὶ χωρισθῇ, μενέτω ἄγαμος ἢ τῷ ἀνδρὶ καταλλαγήτω, καὶ ἄνδρα γυναῖκα μὴ ἀφιέναι.	quod si discesserit, manere innuptam, aut viro suo reconciliari. Et vir uxorem non dimittat.	- jeśli zaś i oddzieliłaby się, niech trwa niezaślubiona lub - (z) mężem niech się pojedna i mąż kobietę nie odrzucać. Poprawnie składniowo: "i żeby mąż kobiety nie odrzucał".
Τοῖς δὲ λοιποῖς λέγω ἐγὼ οὐχ ὁ κύριος· εἴ τις ἀδελφὸς γυναῖκα ἔχει ἄπιστον καὶ αὕτη συνευδοκεῖ οἰκεῖν μετ᾽ αὐτοῦ, μὴ ἀφιέτω αὐτήν·	Nam ceteris ego dico, non Dominus. Si quis frater uxorem habet infidelem, et hæc consentit habitare cum illo, non dimittat illam.	Zaś pozostałym mówię ja, nie - Pan: jeśli jakiś brat* kobietę ma niewierzącą i ta zgadza się mieszkać z nim, nie niech odrzuca** jej; * Bratem nazywa autor listu chrześcijanina. ** Według właściwej składni: "niech nie odrzuca".
καὶ γυνὴ εἴ τις ἔχει ἄνδρα ἄπιστον καὶ οὗτος συνευδοκεῖ οἰκεῖν μετ᾽ αὐτῆς, μὴ ἀφιέτω τὸν ἄνδρα.	Et si qua mulier fidelis habet virum infidelem, et hic consentit habitare cum illa, non dimittat virum:	i kobieta jeśli jakaś* ma męża niewierzącego i ten zgadza się mieszkać z nią, nie niech odrzuca (tego) męża. * Inne lekcje zamiast "jeśli jakaś": "która": "jakaś kobieta".
ἡγίασται γὰρ ὁ ἀνὴρ ὁ ἄπιστος ἐν τῇ γυναικὶ καὶ ἡγίασται ἡ γυνὴ ἡ ἄπιστος ἐν τῷ ἀδελφῷ· ἐπεὶ ἄρα τὰ τέκνα ὑμῶν ἀκάθαρτά ἐστιν, νῦν δὲ ἅγιά ἐστιν.	sanctificatus est enim vir infidelis per mulierem fidelem, et sanctificata est mulier infidelis per virum fidelem: alioquin filii vestri immundi essent, nunc autem sancti sunt.	Jest uświęcony bowiem mąż, (ten) niewierzący, w (tej) kobiecie i jest uświęcona kobieta, (ta) niewierząca, w (tym) bracie; gdyż wtedy dzieci wasze nieczyste byłyby, teraz zaś święte są*. Bratem nazywa autor listu chrześcijanina. Inne lekcje zamiast "bracie": "mężu"; "mężu wierzącym". W oryginale "jest" jako dopuszczalne singularis po podmiocie pluralis rodzaju nijakiego. Zamiana na tryb przypuszczający, "byłyby", dopuszczalna ze względu na zdanie czasowe, oznaczające tu stan możliwy. * W oryginale "jest" jako dopuszczalne singularis po podmiocie pluralis rodzaju nijakiego.
εἰ δὲ ὁ ἄπιστος χωρίζεται, χωριζέσθω· οὐ δεδούλωται ὁ ἀδελφὸς ἢ ἡ ἀδελφὴ ἐν τοῖς τοιούτοις· ἐν δὲ εἰρήνῃ κέκληκεν ἡμᾶς ὁ θεός.	Quod si infidelis discedit, discedat: non enim servituti subjectus est frater, aut soror in hujusmodi: in pace autem vocavit nos Deus.	Jeśli zaś niewierzący oddziela się, niech się oddziela; nie jest poddany niewoli brat* lub siostra w tych (warunkach); w zaś pokoju powołał was* Bóg. * Bratem nazywa autor listu chrześcijanina. Siostrą nazywa autor listu chrześcijankę. * Inna lekcja: "nas".
τί γὰρ οἶδας, γύναι, εἰ τὸν ἄνδρα σώσεις; ἢ τί οἶδας, ἄνερ, εἰ τὴν γυναῖκα σώσεις;	Unde enim scis mulier, si virum salvum facies? aut unde scis vir, si mulierem salvam facies?	Co* bowiem wiesz, kobieto, czy męża zbawisz? Lub co* wiesz, mężu, czy kobietę zbawisz? * Lub: "Czy".
Powołani w różnym stanie
Εἰ μὴ ἑκάστῳ ὡς ἐμέρισεν ὁ κύριος, ἕκαστον ὡς κέκληκεν ὁ θεός, οὕτως περιπατείτω. καὶ οὕτως ἐν ταῖς ἐκκλησίαις πάσαις διατάσσομαι.	Nisi unicuique sicut divisit Dominus, unumquemque sicut vocavit Deus, ita ambulet, et sicut in omnibus ecclesiis doceo.	Jeśli nie, każdemu jak przydzielił Pan, każdego jak powołał Bóg, tak niech chodzi. I tak w (społecznościach) wywołanych wszystkich rozporządzam. "Jeśli nie" lub: "oprócz tego, poza tym, zresztą". ** Metafora życia etycznego.
περιτετμημένος τις ἐκλήθη, μὴ ἐπισπάσθω· ἐν ἀκροβυστίᾳ κέκληταί τις, μὴ περιτεμνέσθω.	Circumcisus aliquis vocatus est? non adducat præputium. In præputio aliquis vocatus est? non circumcidatur.	Obrzezany ktoś został powołany? Nie niech naciąga sobie. W nieobrzezaniu jest powołany ktoś? Nie niech obrzeza się. Składniej: "Niech nie naciąga sobie". ** Składniej: "Niech nie obrzeza się".
ἡ περιτομὴ οὐδέν ἐστιν καὶ ἡ ἀκροβυστία οὐδέν ἐστιν, ἀλλὰ τήρησις ἐντολῶν θεοῦ.	Circumcisio nihil est, et præputium nihil est: sed observatio mandatorum Dei.	Obrzezanie niczym jest, i nieobrzezanie niczym jest, ale strzeżenie przykazań Boga.
ἕκαστος ἐν τῇ κλήσει ᾗ ἐκλήθη, ἐν ταύτῃ μενέτω.	Unusquisque in qua vocatione vocatus est, in ea permaneat.	Każdy w powołaniu którym został powołany, w tym niech trwa.
δοῦλος ἐκλήθης, μή σοι μελέτω· ἀλλ᾽ εἰ καὶ δύνασαι ἐλεύθερος γενέσθαι, μᾶλλον χρῆσαι.	Servus vocatus es? non sit tibi curæ: sed et si potes fieri liber, magis utere.	Niewolnikiem zostałeś powołany? Nie cię niech martwi, ale jeśli i możesz wolny stać się, bardziej posłuż się. Składniej: "Niech cię nie martwi".
ὁ γὰρ ἐν κυρίῳ κληθεὶς δοῦλος ἀπελεύθερος κυρίου ἐστίν, ὁμοίως ὁ ἐλεύθερος κληθεὶς δοῦλός ἐστιν Χριστοῦ.	Qui enim in Domino vocatus est servus, libertus est Domini: similiter qui liber vocatus est, servus est Christi.	Bowiem w Panu powołany niewolnik wyzwoleńcem Pana jest; podobnie wolny powołany niewolnikiem jest Pomazańca. * "posłuż się" w sensie: korzystaj z możliwości służenia na chwałę Bogu jako niewolnik.
τιμῆς ἠγοράσθητε· μὴ γίνεσθε δοῦλοι ἀνθρώπων.	Pretio empti estis: nolite fieri servi hominum.	(Za cenę) szacunku zostaliście kupieni; nie stawajcie się niewolnikami ludzi.
ἕκαστος ἐν ᾧ ἐκλήθη, ἀδελφοί, ἐν τούτῳ μενέτω παρὰ θεῷ.	Unusquisque in quo vocatus est, fratres, in hoc permaneat apud Deum.	Każdy w czym został powołany, bracia, w tym niech trwa przy Bogu.
Niezamężni
Περὶ δὲ τῶν παρθένων ἐπιταγὴν κυρίου οὐκ ἔχω, γνώμην δὲ δίδωμι ὡς ἠλεημένος ὑπὸ κυρίου πιστὸς εἶναι.	De virginibus autem præceptum Domini non habeo: consilium autem do, tamquam misericordiam consecutus a Domino, ut sim fidelis.	O zaś dziewicach rozkazu Pana nie mam, mniemanie zaś daję, ponieważ dostąpiwszy litości od Pana (ja) godny wiary być. "ja godny wiary być" jako skutek dostąpienia litości od Pana. Składniej: "jestem godny wiary".
Νομίζω οὖν τοῦτο καλὸν ὑπάρχειν διὰ τὴν ἐνεστῶσαν ἀνάγκην, ὅτι καλὸν ἀνθρώπῳ τὸ οὕτως εἶναι.	Existimo ergo hoc bonum esse propter instantem necessitatem, quoniam bonum est homini sic esse.	Sądzę więc to piękne być* przez nastałą konieczność, że piękne dla człowieka (to) tak być. "to piękne być" - accusativus cum infinitivo zależne od "sądzę". Lub: "obecną". * Składniej: "to tak być piękne jest dla człowieka", "to tak być" jest podmiotem tego zdania.
δέδεσαι γυναικί, μὴ ζήτει λύσιν· λέλυσαι ἀπὸ γυναικός, μὴ ζήτει γυναῖκα.	Alligatus es uxori? noli quærere solutionem. Solutus es ab uxore? noli quærere uxorem.	Jesteś związany kobietą? Nie szukaj uwolnienia; Jesteś uwolniony od kobiety? Nie szukaj kobiety.
ἐὰν δὲ καὶ γαμήσῃς, οὐχ ἥμαρτες, καὶ ἐὰν γήμῃ ἡ παρθένος, οὐχ ἥμαρτεν· θλῖψιν δὲ τῇ σαρκὶ ἕξουσιν οἱ τοιοῦτοι, ἐγὼ δὲ ὑμῶν φείδομαι.	Si autem acceperis uxorem, non peccasti. Et si nupserit virgo, non peccavit: tribulationem tamen carnis habebunt hujusmodi. Ego autem vobis parco.	Jeśli zaś i zaślubiłbyś się, nie zgrzeszyłbyś; i jeśli zaślubiłaby się dziewica, nie zgrzeszyłaby. Utrapienie zaś (dla) ciała będą mieć tacy, ja zaś was oszczędzani. "i jeśli zaślubiłaby się dziewica, nie zgrzeszyłaby" - w oryginale okres warunkowy: w poprzedniku modus eventualis (możliwość w przyszłości), w następniku modus irrealis.
τοῦτο δέ φημι, ἀδελφοί, ὁ καιρὸς συνεσταλμένος ἐστίν· τὸ λοιπόν, ἵνα καὶ οἱ ἔχοντες γυναῖκας ὡς μὴ ἔχοντες ὦσιν	Hoc itaque dico, fratres: tempus breve est: reliquum est, ut et qui habent uxores, tamquam non habentes sint:	To zaś mówię, bracia: pora skrócona jest; w końcu aby i mający kobiety jak nie mający byli, W oryginale coniunctivus praesentis activi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego.
καὶ οἱ κλαίοντες ὡς μὴ κλαίοντες καὶ οἱ χαίροντες ὡς μὴ χαίροντες καὶ οἱ ἀγοράζοντες ὡς μὴ κατέχοντες,	et qui flent, tamquam non flentes: et qui gaudent, tamquam non gaudentes: et qui emunt, tamquam non possidentes:	i płaczący jak nie płaczący, i radujący się jak nie radujący się, i kupujący jak nie nabywający,
καὶ οἱ χρώμενοι τὸν κόσμον ὡς μὴ καταχρώμενοι· παράγει γὰρ τὸ σχῆμα τοῦ κόσμου τούτου.	et qui utuntur hoc mundo, tamquam non utantur: præterit enim figura hujus mundi.	i posługujący się światem jak nie używający; przemija bowiem postać świata tego.
θέλω δὲ ὑμᾶς ἀμερίμνους εἶναι. ὁ ἄγαμος μεριμνᾷ τὰ τοῦ κυρίου, πῶς ἀρέσῃ τῷ κυρίῳ·	Volo autem vos sine sollicitudine esse. Qui sine uxore est, sollicitus est quæ Domini sunt, quomodo placeat Deo.	Chcę zaś wy wolni od kłopotów być. Niezaślubiony troszczy się "wy wolni od kłopotów być" - w oryginale accusativus cum infinitivo, zależne od "chcę". ** Z domyślnym rzeczownikiem "sprawy, rzeczy" itp.
ὁ δὲ γαμήσας μεριμνᾷ τὰ τοῦ κόσμου, πῶς ἀρέσῃ τῇ γυναικί,	Qui autem cum uxore est, sollicitus est quæ sunt mundi, quomodo placeat uxori, et divisus est.	(o te)** Pana, jak przypodobałby się Panu; zaś zaślubiwszy się* troszczy się (o te)** świata, jak przypodobałby się kobiecie. * Składniej: "ten, który zaślubił się"; "zaślubiony". ** Z domyślnym rzeczownikiem "sprawy, rzeczy" itp.
καὶ μεμέρισται. καὶ ἡ γυνὴ ἡ ἄγαμος καὶ ἡ παρθένος μεριμνᾷ τὰ τοῦ κυρίου, ἵνα ᾖ ἁγία καὶ τῷ σώματι καὶ τῷ πνεύματι· ἡ δὲ γαμήσασα μεριμνᾷ τὰ τοῦ κόσμου, πῶς ἀρέσῃ τῷ ἀνδρί.	Et mulier innupta, et virgo, cogitat quæ Domini sunt, ut sit sancta corpore, et spiritu. Quæ autem nupta est, cogitat quæ sunt mundi, quomodo placeat viro.	i jest rozczłonkowany. I kobieta, (ta) niezaślubiona, i dziewica troszczy się (o te)* Pana, aby była* święta i ciałem i duchem; (ta) zaś, która się zaślubiła, troszczy się (o te) świata, jak przypodobałaby się mężowi. * Lub: "rozdarty wewnętrznie". Z domyślnym rzeczownikiem "sprawy, rzeczy" itp. * W oryginale coniunctivus praesentis activi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego. **** Ten rodzajnik zamienia participium na rzeczownik: "mężatka" zamiast "która się zaślubiła".
τοῦτο δὲ πρὸς τὸ ὑμῶν αὐτῶν σύμφορον λέγω, οὐχ ἵνα βρόχον ὑμῖν ἐπιβάλω ἀλλὰ πρὸς τὸ εὔσχημον καὶ εὐπάρεδρον τῷ κυρίῳ ἀπερισπάστως.	Porro hoc ad utilitatem vestram dico: non ut laqueum vobis injiciam, sed ad id, quod honestum est, et quod facultatem præbeat sine impedimento Dominum obsecrandi.	To zaś do waszego własnego pożytku mówię, nie aby pętlę wam narzuciłbym, ale do dostojności i wytrwałości przy Panu nierozerwalnie. "ale do dostojności i wytrwałości przy Panu nierozerwalnie" - składniej: "ale ze względu na to, co dostojne i nierozerwalnie wytrwałe przy Panu".
Εἰ δέ τις ἀσχημονεῖν ἐπὶ τὴν παρθένον αὐτοῦ νομίζει, ἐὰν ᾖ ὑπέρακμος καὶ οὕτως ὀφείλει γίνεσθαι, ὃ θέλει ποιείτω, οὐχ ἁμαρτάνει, γαμείτωσαν.	Si quis autem turpem se videri existimat super virgine sua, quod sit superadulta, et ita oportet fieri: quod vult faciat: non peccat, si nubat.	Jeśli zaś ktoś być niedostojnym* do dziewicy swojej sądzi, jeśli byłby nadjędrny*, i tak musiałoby stawać się, co chce, niech czyni; nie grzeszy: niech się zaślubiają. Infinitivus zależny od słowa "sądzi". Składniej: "Jeśli zaś ktoś sądzi, że jest niedostojny względem swojej dziewczyny". "Niedostojny" w sensie "niestosowny" lub "nieprzyzwoity". ** Lub: "będący po szczycie" z domyślnym "młodości". Przyjmując to drugie znaczenie, można (zachowując poprawność gramatyczną) także tak przetłumaczyć tę część wiersza 36: "Jeśli zaś ktoś sądzi, że postąpiłby niestosownie względem swojej dziewicy, gdyby miały przeminąć lata jej młodości" (por. przekład w BT).
ὃς δὲ ἕστηκεν ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ ἑδραῖος μὴ ἔχων ἀνάγκην, ἐξουσίαν δὲ ἔχει περὶ τοῦ ἰδίου θελήματος καὶ τοῦτο κέκρικεν ἐν τῇ ἰδίᾳ καρδίᾳ, τηρεῖν τὴν ἑαυτοῦ παρθένον, καλῶς ποιήσει.	Nam qui statuit in corde suo firmus, non habens necessitatem, potestatem autem habens suæ voluntatis, et hoc judicavit in corde suo, servare virginem suam, bene facit.	Który zaś stanął w sercu jego (jako) utwierdzony, nie mając przymusu, władzę zaś ma nad własną wolą i to osądził w własnym sercu: strzec swoją dziewicę, pięknie uczyni.
ὥστε καὶ ὁ γαμίζων τὴν ἑαυτοῦ παρθένον καλῶς ποιεῖ καὶ ὁ μὴ γαμίζων κρεῖσσον ποιήσει.	Igitur et qui matrimonio jungit virginem suam, bene facit: et qui non jungit, melius facit.	Tak że i zaślubiający swoją dziewicę pięknie czyni, a nie zaślubiający lepiej uczyni.
Γυνὴ δέδεται ἐφ᾽ ὅσον χρόνον ζῇ ὁ ἀνὴρ αὐτῆς· ἐὰν δὲ κοιμηθῇ ὁ ἀνήρ, ἐλευθέρα ἐστὶν ᾧ θέλει γαμηθῆναι, μόνον ἐν κυρίῳ.	Mulier alligata est legi quanto tempore vir ejus vivit, quod si dormierit vir ejus, liberata est: cui vult nubat, tantum in Domino.	Kobieta jest związana, do jakiego czasu żyje mąż jej; jeśliby zaś zasnął* (ten) mąż, wolna jest (żeby) któremu chce, zostać zaślubioną, jedynie w Panu. * Eufemistyczne określenie śmierci.
μακαριωτέρα δέ ἐστιν ἐὰν οὕτως μείνῃ, κατὰ τὴν ἐμὴν γνώμην· δοκῶ δὲ κἀγὼ πνεῦμα θεοῦ ἔχειν.	Beatior autem erit si sic permanserit secundum meum consilium: puto autem quod et ego Spiritum Dei habeam.	Szczęśliwsza zaś byłaby, jeśli tak wytrwałaby, według mego mniemania. Uważam zaś i ja Ducha Bożego mieć. "Szczęśliwsza zaś byłaby, jeśli tak wytrwałaby" - w oryginale okres warunkowy mieszany: w poprzedniku modus eventualis (możliwość w przyszłości), w następniku modus realis. ** Infinitivus "mieć" zależny od słowa "uważam". Składniej: "uważam zaś, że i ja posiadam Ducha Bożego".

8

Pokarmy ofiarowane bożkom
Περὶ δὲ τῶν εἰδωλοθύτων, οἴδαμεν ὅτι πάντες γνῶσιν ἔχομεν. ἡ γνῶσις φυσιοῖ, ἡ δὲ ἀγάπη οἰκοδομεῖ·	De iis autem quæ idolis sacrificantur, scimus quia omnes scientiam habemus. Scientia inflat, caritas vero ædificat.	O zaś ofiarowanych wizerunkom: wiemy, że wszyscy poznanie mamy. Poznanie nadyma, zaś miłość buduje. Chodzi o ofiary pokarmowe dla bóstw pogańskich.
εἴ τις δοκεῖ ἐγνωκέναι τι, οὔπω ἔγνω καθὼς δεῖ γνῶναι·	Si quis autem se existimat scire aliquid, nondum cognovit quemadmodum oporteat eum scire.	Jeśli ktoś uważa (że) poznać* coś. jeszcze nie poznał, jak trzeba poznać. * Infinitivus zależny od "uważa". Składniej: "uważa, że poznał coś" lub: "uważa, że zrozumiał coś".
εἰ δέ τις ἀγαπᾷ τὸν θεόν, οὗτος ἔγνωσται ὑπ᾽ αὐτοῦ.	Si quis autem diligit Deum, hic cognitus est ab eo.	Jeśli zaś ktoś miłuje Boga. ten jest poznany przez Niego.
Περὶ τῆς βρώσεως οὖν τῶν εἰδωλοθύτων, οἴδαμεν ὅτι οὐδὲν εἴδωλον ἐν κόσμῳ καὶ ὅτι οὐδεὶς θεὸς εἰ μὴ εἷς.	De escis autem quæ idolis immolantur, scimus quia nihil est idolum in mundo, et quod nullus est Deus, nisi unus.	O zjedzeniu 1 więc ofiarowanych wizerunkom* wiemy, że niczym wizerunek** w świecie i że nikt Bogiem z wyjątkiem Jednego. * Chodzi o ofiary pokarmowe dla bóstw pogańskich. ** Wizerunkami nazywa autor listu idole, posągi bóstw pogańskich.
καὶ γὰρ εἴπερ εἰσὶν λεγόμενοι θεοὶ εἴτε ἐν οὐρανῷ εἴτε ἐπὶ γῆς, ὥσπερ εἰσὶν θεοὶ πολλοὶ καὶ κύριοι πολλοί,	Nam etsi sunt qui dicantur dii sive in cælo, sive in terra (siquidem sunt dii multi, et domini multi):	I bowiem jeśli właśnie są nazywani bogami czy to w niebie, czy to na ziemi, jak właśnie są bogowie liczni i panowie liczni,
ἀλλ᾽ ἡμῖν εἷς θεὸς ὁ πατὴρ ἐξ οὗ τὰ πάντα καὶ ἡμεῖς εἰς αὐτόν, καὶ εἷς κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς δι᾽ οὗ τὰ πάντα καὶ ἡμεῖς δι᾽ αὐτοῦ.	nobis tamen unus est Deus, Pater, ex quo omnia, et nos in illum: et unus Dominus Jesus Christus, per quem omnia, et nos per ipsum.	ale nam jeden Bóg Ojciec, od którego wszystko i my do Niego, i jeden Pan, Jezus Pomazaniec, przez którego wszystko i my przez Niego. Paweł przyjmuje formułę stoicką, zmieniając środkowy przyimek. W ten sposób przeciwstawia się równocześnie panteistycznemu zrozumieniu Boga i świata.
Ἀλλ᾽ οὐκ ἐν πᾶσιν ἡ γνῶσις· τινὲς δὲ τῇ συνηθείᾳ ἕως ἄρτι τοῦ εἰδώλου ὡς εἰδωλόθυτον ἐσθίουσιν, καὶ ἡ συνείδησις αὐτῶν ἀσθενὴς οὖσα μολύνεται.	Sed non in omnibus est scientia. Quidam autem cum conscientia usque nunc idoli, quasi idolothytum manducant: et conscientia ipsorum cum sit infirma, polluitur.	Ale nie w wszystkich (to) poznanie. Niektórzy zaś (z) przyzwyczajenia* aż do teraz wizerunku jak ofiarowane wizerunkowi jedzą i sumienie ich, nie mającym siły będąc, plami się. Inna lekcja: "z sumienia" w sensie: "z przekonania". Składniej: "aż do teraz jako ofiarowane wizerunkowi jedzą", lub: "aż do teraz jako ofiarę idola jedzą". * Składniej: "sumienie ich, będąc sumieniem nie mającym siły".
Usiłując należycie zrozumieć problem tzw. idolotytów, musimy najpierw spróbować dostrzec wszystkie okoliczności, w jakich zrodziła się ta specyficzna dla chrześcijan korynckich trudność. Otóż gdy składano ze zwierząt - zwłaszcza dużych, jak np. woły - ofiarę, to mięso z ofiarowanego zwierzęcia dzielono w sposób następujący: część spalano w świątyni na ołtarzu, część była przeznaczona dla kapłanów obsługujących świątynię, resztę pozostawiano do dyspozycji temu, kto składał lub finansował ofiarę. Jeżeli na ofiarę składało się np. 100 wołów, to ani nie zdołano spożyć ich mięsa w czasie uczty przyświątynnej, zaraz po uroczystościach składania ofiary, ani nie wyczerpano wszystkich zapasów po drugim przyjęciu, odbywającym się zazwyczaj w domu. Pozostałą resztę przejmowały więc lokalne sklepy z mięsem - i tu właśnie powstawał problem: czy chrześcijanom wolno ze spokojnym sumieniem kupować mięso, którego część złożono już idolom - stąd nazwa techniczna: idolotyty - w ofierze? Kwestia okazywała się tym trudniejsza do rozwiązania, że najprawdopodobniej nie istniały inne możliwości zaopatrzenia się w mięso. Mówiąc o "wiedzy" dotyczącej spożywania pokarmów składanych bożkom, być może nawiązywał Paweł do swej wypowiedzi np. w 1Kor 6.12, ale na pewno przesadzał, gdy stwierdzał, że wszyscy są pod tym względem oświeceni. Za chwilę będzie bowiem mówił o tych, co takiej wiedzy nie mają - i prawdopodobnie oni to właśnie zgłosili niniejszy problem. Ci, którzy posiadali wiedzę, nie odczuwali żadnego niepokoju spożywając idolotyty. Zresztą jest również możliwe, że Paweł cytuje tu powiedzenie powtarzane z fanfaronadą przez tzw. "mocnych" Koryntian, którzy zdawali się arogancko ignorować obecność słabych we wspólnocie. Jedną z cech charakterystycznych w postępowaniu owych mocnych było przechwalanie się mądrością, wiedzą, jaką rzekomo posiadali w stopniu wyższym niż zwykli śmiertelnicy. W wyjaśnieniach Pawła należy zwrócić uwagę przede wszystkim na bardzo ważne rozróżnienie: co innego wiedza, a co innego miłość. Wiedza pozbawiona miłości sprawia, że człowiek daje się ponosić coraz groźniejszej pysze; buduje zaś tylko miłość. Może się komuś wydawać, że posiada wiedzę, ale to wcale nie oznacza, że zna również sposób, w jaki powinno się z tej wiedzy korzystać.
βρῶμα δὲ ἡμᾶς οὐ παραστήσει τῷ θεῷ· οὔτε ἐὰν μὴ φάγωμεν ὑστερούμεθα, οὔτε ἐὰν φάγωμεν περισσεύομεν.	Esca autem nos non commendat Deo. Neque enim si manducaverimus, abundabimus: neque si non manducaverimus, deficiemus.	Potrawa zaś nas nie postawi przy Bogu: ani, jeśli nie zjedlibyśmy, jesteśmy słabsi, ani, jeśli zjedlibyśmy, obfitujemy.
βλέπετε δὲ μή πως ἡ ἐξουσία ὑμῶν αὕτη πρόσκομμα γένηται τοῖς ἀσθενέσιν.	Videte autem ne forte hæc licentia vestra offendiculum fiat infirmis.	Patrzcie zaś, aby nie jakoś swoboda wasza ta potknięciem się (nie) stała* dla nie mających siły*. Składniej: "aby swoboda wasza nie stała się jakoś potknięciem". ** W sensie: dla słabych w wierze.
ἐὰν γάρ τις ἴδῃ σὲ τὸν ἔχοντα γνῶσιν ἐν εἰδωλείῳ κατακείμενον, οὐχὶ ἡ συνείδησις αὐτοῦ ἀσθενοῦς ὄντος οἰκοδομηθήσεται εἰς τὸ τὰ εἰδωλόθυτα ἐσθίειν;	Si enim quis viderit eum, qui habet scientiam, in idolio recumbentem: nonne conscientia ejus, cum sit infirma, ædificabitur ad manducandum idolothyta?	Jeśli bowiem ktoś ujrzałby cię mającego poznanie, w miejscu wizerunków* leżącego, czyż nie sumienie jego, nie mającym siły będącego, zostanie zbudowane do ofiarowanych wizerunkom jedzenia**? Chodzi o okręg świątynny pogan. Grecy i Rzymianie przy ucztach leżeli na sofach. * Należy łączyć z zaimkiem "jego". **** Połączyć: "do jedzenia ofiarowanych wizerunkom". Zdanie to wypowiedziane jest z ironią.
ἀπόλλυται γὰρ ὁ ἀσθενῶν ἐν τῇ σῇ γνώσει, ὁ ἀδελφὸς δι᾽ ὃν Χριστὸς ἀπέθανεν.	Et peribit infirmus in tua scientia, frater, propter quem Christus mortuus est?	Jest gubiony bowiem (ten)* będący bez siły przez twoje poznanie, brat, dla którego Pomazaniec umarł. * W oryginale rodzajnik, zamieniający imiesłów na rzeczownik.
οὕτως δὲ ἁμαρτάνοντες εἰς τοὺς ἀδελφοὺς καὶ τύπτοντες αὐτῶν τὴν συνείδησιν ἀσθενοῦσαν εἰς Χριστὸν ἁμαρτάνετε.	Sic autem peccantes in fratres, et percutientes conscientiam eorum infirmam, in Christum peccatis.	Tak zaś grzesząc względem braci i raniąc ich sumienie będące bez siły, względem Pomazańca grzeszycie.
διόπερ εἰ βρῶμα σκανδαλίζει τὸν ἀδελφόν μου, οὐ μὴ φάγω κρέα εἰς τὸν αἰῶνα, ἵνα μὴ τὸν ἀδελφόν μου σκανδαλίσω.	Quapropter si esca scandalizat fratrem meum, non manducabo carnem in æternum, ne fratrem meum scandalizem.	Przeto jeśli potrawa uraża brata niego, nie zjem mięsa* na wiek, aby nie brata mego uraziłbym. Chodzi o mięso ofiarne. W sensie: nigdy. * W oryginale coniunctivus aoristi activi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego. Składniej: "abym nie uraził brata mego".

9

Paweł apostołem
Οὐκ εἰμὶ ἐλεύθερος; οὐκ εἰμὶ ἀπόστολος; οὐχὶ Ἰησοῦν τὸν κύριον ἡμῶν ἑώρακα; οὐ τὸ ἔργον μου ὑμεῖς ἐστε ἐν κυρίῳ;	Non sum liber? non sum Apostolus? nonne Christum Jesum Dominum nostrum vidi? nonne opus meum vos estis in Domino?	Nie jestem wolny? Nie jestem wysłannikiem? Czyż nie Jezusa, Pana naszego ujrzałem? Nie dziełem mym wy jesteście w Panu?
εἰ ἄλλοις οὐκ εἰμὶ ἀπόστολος, ἀλλά γε ὑμῖν εἰμι· ἡ γὰρ σφραγίς μου τῆς ἀποστολῆς ὑμεῖς ἐστε ἐν κυρίῳ.	Et si aliis non sum Apostolus, sed tamen vobis sum: nam signaculum apostolatus mei vos estis in Domino.	Jeśli (dla) innych nie jestem wysłannikiem, ale (dla) was jestem, bowiem pieczęcią mego wysłannictwa wy jesteście w Panu.
Ἡ ἐμὴ ἀπολογία τοῖς ἐμὲ ἀνακρίνουσίν ἐστιν αὕτη.	Mea defensio apud eos qui me interrogant, hæc est:	Moja obrona (przed) mnie osądzającymi jest ta.
μὴ οὐκ ἔχομεν ἐξουσίαν φαγεῖν καὶ πεῖν;	Numquid non habemus potestatem manducandi et bibendi?	Nie - mamy swobody zjeść i
μὴ οὐκ ἔχομεν ἐξουσίαν ἀδελφὴν γυναῖκα περιάγειν ὡς καὶ οἱ λοιποὶ ἀπόστολοι καὶ οἱ ἀδελφοὶ τοῦ κυρίου καὶ Κηφᾶς;	numquid non habemus potestatem mulierem sororem circumducendi sicut et ceteri Apostoli, et fratres Domini, et Cephas?	wypić? Nie - mamy swobody siostry* kobiety brać ze sobą, jak i pozostali wysłannicy, i bracia Pana, i Kefas? * Siostrą nazywa autor listu chrześcijankę.
ἢ μόνος ἐγὼ καὶ Βαρναβᾶς οὐκ ἔχομεν ἐξουσίαν μὴ ἐργάζεσθαι;	aut ego solus, et Barnabas, non habemus potestatem hoc operandi?	Czy sam ja i Barnaba nie mamy swobody nie pracować?
τίς στρατεύεται ἰδίοις ὀψωνίοις ποτέ; τίς φυτεύει ἀμπελῶνα καὶ τὸν καρπὸν αὐτοῦ οὐκ ἐσθίει; ἢ τίς ποιμαίνει ποίμνην καὶ ἐκ τοῦ γάλακτος τῆς ποίμνης οὐκ ἐσθίει;	Quis militat suis stipendiis umquam? quis plantat vineam, et de fructu ejus non edit? quis pascit gregem, et de lacte gregis non manducat?	Kto służy w wojsku (za) własny żołd kiedykolwiek? Kto sadzi winnicę i owocu jej nie je? Lub kto pasie trzodę i z mleka trzody nie je?
Μὴ κατὰ ἄνθρωπον ταῦτα λαλῶ ἢ καὶ ὁ νόμος ταῦτα οὐ λέγει;	Numquid secundum hominem hæc dico? an et lex hæc non dicit?	Nie według człowieka to mówię, lub i Prawo tego nie mówi?
W pouczeniach skierowanych do tzw. mocnych korynckich chodzi ostatecznie o to, by nie dawać nikomu zgorszenia. Troska o przestrzeganie tej zasady wiąże się z koniecznością zdobywania się na pewne wyrzeczenia i ofiary. Aby te nakazy utrwaliły się lepiej w świadomości Koryntian, Paweł nie waha się posłużyć przykładem własnego życia, wypełnionego najróżniejszymi ofiarami i rezygnacją z rzeczy najgodziwszych, w obawie przed zgorszeniem bliźnich. Każde z retorycznych pytań 1Kor 9.1 każe się domyślać odpowiedzi twierdzącej, a wszystkie owe odpowiedzi mają wyrażać ideę absolutnej wolności i autentycznej godności apostolskiej Pawła.
ἐν γὰρ τῷ Μωϋσέως νόμῳ γέγραπται, Οὐ κημώσεις βοῦν ἀλοῶντα. μὴ τῶν βοῶν μέλει τῷ θεῷ	Scriptum est enim in lege Moysi: Non alligabis os bovi trituranti. Numquid de bobus cura est Deo?	W bowiem Mojżesza Prawie jest napisane: Nie nałożysz kagańca wołowi młócącemu. Czy (o) woły martwi się Bóg?
ἢ δι᾽ ἡμᾶς πάντως λέγει; δι᾽ ἡμᾶς γὰρ ἐγράφη ὅτι ὀφείλει ἐπ᾽ ἐλπίδι ὁ ἀροτριῶν ἀροτριᾶν καὶ ὁ ἀλοῶν ἐπ᾽ ἐλπίδι τοῦ μετέχειν.	an propter nos utique hoc dicit? Nam propter nos scripta sunt: quoniam debet in spe qui arat, arare: et qui triturat, in spe fructus percipiendi.	Czy z powodu nas całkowicie mówi? Z powodu nas bowiem zostało napisane, że powinien w nadziei orzący orać i młócący w nadziei uczestniczenia.
εἰ ἡμεῖς ὑμῖν τὰ πνευματικὰ ἐσπείραμεν, μέγα εἰ ἡμεῖς ὑμῶν τὰ σαρκικὰ θερίσομεν;	Si nos vobis spiritualia seminavimus, magnum est si nos carnalia vestra metamus?	Jeśli my wam duchowe (dobra) posialiśmy, wielkie (to), jeśli my wasze cielesne (dobra) żąć będziemy?
εἰ ἄλλοι τῆς ὑμῶν ἐξουσίας μετέχουσιν, οὐ μᾶλλον ἡμεῖς; Ἀλλ᾽ οὐκ ἐχρησάμεθα τῇ ἐξουσίᾳ ταύτῃ, ἀλλὰ πάντα στέγομεν, ἵνα μή τινα ἐγκοπὴν δῶμεν τῷ εὐαγγελίῳ τοῦ Χριστοῦ.	Si alii potestatis vestræ participes sunt, quare non potius nos? Sed non usi sumus hac potestate: sed omnia sustinemus, ne quod offendiculum demus Evangelio Christi.	Jeśli inni (w) waszym majątku uczestniczą, nie raczej my? Ale nie posłużyliśmy się swobodą tą, ale wszystko wytrzymujemy, aby nie jakiej przeszkody dalibyśmy dobrej nowinie Pomazańca. Składniej: "abyśmy nie dali jakiej przeszkody dobrej nowinie Pomazańca".
οὐκ οἴδατε ὅτι οἱ τὰ ἱερὰ ἐργαζόμενοι τὰ ἐκ τοῦ ἱεροῦ ἐσθίουσιν, οἱ τῷ θυσιαστηρίῳ παρεδρεύοντες τῷ θυσιαστηρίῳ συμμερίζονται;	Nescitis quoniam qui in sacrario operantur quæ de sacrario sunt, edunt: et qui altari deserviunt, cum altari participant?	Nie wiecie, że (przy) poświęconych* pracujący [(te)] z poświęconego jedzą, (ci)* ołtarzu przy będący**** (z) ołtarzem mają udział? * Lub: "przy ofiarach". Z domyślnym rzeczownikiem: pokarmy, części. * W oryginale rodzajnik, zamieniający imiesłów na rzeczownik. **** Składniej: "ci przy ołtarzu będący".
οὕτως καὶ ὁ κύριος διέταξεν τοῖς τὸ εὐαγγέλιον καταγγέλλουσιν ἐκ τοῦ εὐαγγελίου ζῆν.	Ita et Dominus ordinavit iis qui Evangelium annuntiant, de Evangelio vivere.	Tak i Pan rozporządził (tym)* dobrą nowinę zwiastującym z dobrej nowiny żyć*. W oryginale rodzajnik, zamieniający imiesłów na rzeczownik. ** Infinitivus zależny od "rozporządził".
ἐγὼ δὲ οὐ κέχρημαι οὐδενὶ τούτων. οὐκ ἔγραψα δὲ ταῦτα, ἵνα οὕτως γένηται ἐν ἐμοί· καλὸν γάρ μοι μᾶλλον ἀποθανεῖν ἤ τὸ καύχημά μου οὐδεὶς κενώσει.	Ego autem nullo horum usus sum. Non autem scripsi hæc ut ita fiant in me: bonum est enim mihi magis mori, quam ut gloriam meam quis evacuet.	Ja zaś nie posłużyłem się żadnym (z) tych. Nie napisałem zaś tego, aby tak stało się we mnie, piękne bowiem mi raczej umrzeć niż (tej) chluby mej nikt (nie) uczyni pustą*. Domyślnie: uprawnień i przywilejów. W sensie: aby objęły mnie wymienione uprawnienia i przywileje. * Tu występuje anakolut. Myśl nie jest dokończona. **** Inne lekcje: "nikt nie uczyni pustą": "ktoś uczyni pustą": "aby ktoś uczynił pustą": "aby ktoś nie uczynił pustą": "aby ktoś nie uczynił pustą".
ἐὰν γὰρ εὐαγγελίζωμαι, οὐκ ἔστιν μοι καύχημα· ἀνάγκη γάρ μοι ἐπίκειται· οὐαὶ γάρ μοί ἐστιν ἐὰν μὴ εὐαγγελίσωμαι.	Nam si evangelizavero, non est mihi gloria: necessitas enim mihi incumbit: væ enim mihi est, si non evangelizavero.	Jeśli bowiem głoszę dobrą nowinę, nie jest mi chlubą; (jako) konieczność bowiem (na) mnie leży; biada bowiem mi jest, jeśli nie głosiłbym dobrej nowiny. W oryginale coniunctivus praesentis medii ze względu na wymogi składni okresu warunkowego, modus eventualis. ** W oryginale coniunctivus aoristi medii ze względu na wymogi składni okresu warunkowego, modus eventualis.
εἰ γὰρ ἑκὼν τοῦτο πράσσω, μισθὸν ἔχω· εἰ δὲ ἄκων, οἰκονομίαν πεπίστευμαι·	Si enim volens hoc ago, mercedem habeo: si autem invitus, dispensatio mihi credita est.	Jeśli bowiem z własnej woli to robiłbym, zapłatę miałbym; jeśli zaś nie z własnej woli, szafarzowanie powierzono mi. * W oryginale indicativus praesentis activi ze względu na wymogi składni okresu warunkowego, modus realis.
τίς οὖν μού ἐστιν ὁ μισθός; ἵνα εὐαγγελιζόμενος ἀδάπανον θήσω τὸ εὐαγγέλιον εἰς τὸ μὴ καταχρήσασθαι τῇ ἐξουσίᾳ μου ἐν τῷ εὐαγγελίῳ.	Quæ est ergo merces mea? ut Evangelium prædicans, sine sumptu ponam Evangelium, ut non abutar potestate mea in Evangelio.	Jaka więc ma jest zapłata? Aby, głosząc dobrą nowinę, nie obciążoną kosztami położyłbym tę dobrą nowinę, (tak by)* nie użyć swobody mej w dobrej nowinie. * Sens: abym nie obciążył słuchaczy dobrej nowiny kosztami mego utrzymania. ** Dosłownie: "do, ku", tworzy konstrukcję zamiarową.
Jak używać wolności
Ἐλεύθερος γὰρ ὢν ἐκ πάντων πᾶσιν ἐμαυτὸν ἐδούλωσα, ἵνα τοὺς πλείονας κερδήσω·	Nam cum liber essem ex omnibus, omnium me servum feci, ut plures lucrifacerem.	Wolny bowiem będąc od wszystkich, (dla) wszystkich siebie samego uczyniłem niewolnikiem, aby coraz liczniejszych pozyskałbym:
καὶ ἐγενόμην τοῖς Ἰουδαίοις ὡς Ἰουδαῖος, ἵνα Ἰουδαίους κερδήσω· τοῖς ὑπὸ νόμον ὡς ὑπὸ νόμον, μὴ ὢν αὐτὸς ὑπὸ νόμον, ἵνα τοὺς ὑπὸ νόμον κερδήσω·	Et factus sum Judæis tamquam Judæus, ut Judæos lucrarer: iis qui sub lege sunt, quasi sub lege essem	i stałem się (dla) Judejczyków jak Judejczyk, aby Judejczyków pozyskałbym; (dla tych)* pod Prawem jak pod Prawem, nie będąc sam pod Prawem, aby (tych) pod Prawem pozyskałbym; * W oryginale rodzajnik z domyślnym rzeczownikiem: ludzi.
τοῖς ἀνόμοις ὡς ἄνομος, μὴ ὢν ἄνομος θεοῦ ἀλλ᾽ ἔννομος Χριστοῦ, ἵνα κερδάνω τοὺς ἀνόμους·	(cum ipse non essem sub lege) ut eos qui sub lege erant, lucrifacerem: iis qui sine lege erant, tamquam sine lege essem (cum sine lege Dei non essem: sed in lege essem Christi) ut lucrifacerem eos qui sine lege erant.	(dla) nie mających Prawa jak nie mający Prawa, nie będąc nie mającym Prawa Boga, ale zgodnym z Prawem Pomazańca, aby pozyskałbym nie mających Prawa;
ἐγενόμην τοῖς ἀσθενέσιν ἀσθενής, ἵνα τοὺς ἀσθενεῖς κερδήσω· τοῖς πᾶσιν γέγονα πάντα, ἵνα πάντως τινὰς σώσω.	Factus sum infirmis infirmus, ut infirmos lucrifacerem. Omnibus omnia factus sum, ut omnes facerem salvos.	stałem się (dla) nie mających siły nie mającym siły, aby nie mających siły pozyskałbym; (dla) wszystkich stałem się wszystkim, aby w ogóle jakichś zbawiłbym.
πάντα δὲ ποιῶ διὰ τὸ εὐαγγέλιον, ἵνα συγκοινωνὸς αὐτοῦ γένωμαι.	Omnia autem facio propter Evangelium: ut particeps ejus efficiar.	Wszystko zaś czynię dla dobrej nowiny, aby współuczestnikiem jej stałbym się.
Trudna droga do zwycięstwa
Οὐκ οἴδατε ὅτι οἱ ἐν σταδίῳ τρέχοντες πάντες μὲν τρέχουσιν, εἷς δὲ λαμβάνει τὸ βραβεῖον; οὕτως τρέχετε ἵνα καταλάβητε.	Nescitis quod ii qui in stadio currunt, omnes quidem currunt, sed unus accipit bravium? Sic currite ut comprehendatis.	Nie wiecie, że - na stadionie biegnący wszyscy - biegną, jeden zaś bierze nagrodę? Tak biegnijcie, aby złapaliście. W oryginale coniunctivus aoristi activi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego.
πᾶς δὲ ὁ ἀγωνιζόμενος πάντα ἐγκρατεύεται, ἐκεῖνοι μὲν οὖν ἵνα φθαρτὸν στέφανον λάβωσιν, ἡμεῖς δὲ ἄφθαρτον.	Omnis autem qui in agone contendit, ab omnibus se abstinet, et illi quidem ut corruptibilem coronam accipiant: nos autem incorruptam.	Każdy zaś walczący wszystko wytrzymuje: tamci więc, aby zniszczalny wieniec wzięli. my zaś niezniszczalny. W oryginale coniunctivus aoristi activi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego.
ἐγὼ τοίνυν οὕτως τρέχω ὡς οὐκ ἀδήλως, οὕτως πυκτεύω ὡς οὐκ ἀέρα δέρων·	Ego igitur sic curro, non quasi in incertum: sic pugno, non quasi aërem verberans:	Ja zatem tak biegnę, jak nie niejasno, tak uderzam pięściami, jak nie powietrze bijący; Metafory sportowe.
ἀλλὰ ὑπωπιάζω μου τὸ σῶμα καὶ δουλαγωγῶ, μή πως ἄλλοις κηρύξας αὐτὸς ἀδόκιμος γένωμαι.	sed castigo corpus meum, et in servitutem redigo: ne forte cum aliis prædicaverim, ipse reprobus efficiar.	ale podbijam me ciało i traktuję jak niewolnika, aby nie jakoś, innym ogłosiwszy, sam niewypróbowany stałbym się.

10

Ostrzeżenia płynące z historii Izraela
Οὐ θέλω γὰρ ὑμᾶς ἀγνοεῖν, ἀδελφοί, ὅτι οἱ πατέρες ἡμῶν πάντες ὑπὸ τὴν νεφέλην ἦσαν καὶ πάντες διὰ τῆς θαλάσσης διῆλθον	Nolo enim vos ignorare fratres, quoniam patres nostri omnes sub nube fuerunt, et omnes mare transierunt,	Nie chcę bowiem wy nie wiedzieć, bracia, że ojcowie nasi wszyscy pod chmurą byli i wszyscy przez morze przeszli, "wy nie wiedzieć" - accusativus cum infinitivo zależne od "Nie chcę". Składniej: "Nie chcę bowiem, żebyście wy nie wiedzieli".
καὶ πάντες εἰς τὸν Μωϋσῆν ἐβαπτίσθησαν ἐν τῇ νεφέλῃ καὶ ἐν τῇ θαλάσσῃ	et omnes in Moyse baptizati sunt in nube, et in mari:	i wszyscy za Mojżeszem zostali zanurzeni* w chmurze i w morzu, * Zob. Dz 1.5* . Inne lekcje: "zanurzyli się"; "zanurzali się".
καὶ πάντες τὸ αὐτὸ πνευματικὸν βρῶμα ἔφαγον	et omnes eamdem escam spiritalem manducaverunt,	i wszyscy tę samą duchową potrawę zjedli,
καὶ πάντες τὸ αὐτὸ πνευματικὸν ἔπιον πόμα· ἔπινον γὰρ ἐκ πνευματικῆς ἀκολουθούσης πέτρας, ἡ πέτρα δὲ ἦν ὁ Χριστός.	et omnes eumdem potum spiritalem biberunt (bibebant autem de spiritali, consequente eos, petra: petra autem erat Christus):	i wszyscy ten sam duchowy wypili napój; pili bowiem z duchowej towarzyszącej skały; (tą) skałą zaś był Pomazaniec.
ἀλλ᾽ οὐκ ἐν τοῖς πλείοσιν αὐτῶν εὐδόκησεν ὁ θεός, κατεστρώθησαν γὰρ ἐν τῇ ἐρήμῳ.	sed non in pluribus eorum beneplacitum est Deo: nam prostrati sunt in deserto.	Ale nie w większości ich nabrał upodobania Bóg, usłani zostali* bowiem w pustyni. * O martwych ciałach.
ταῦτα δὲ τύποι ἡμῶν ἐγενήθησαν, εἰς τὸ μὴ εἶναι ἡμᾶς ἐπιθυμητὰς κακῶν, καθὼς κἀκεῖνοι ἐπεθύμησαν.	Hæc autem in figura facta sunt nostri, ut non simus concupiscentes malorum, sicut et illi concupierunt.	Te* zaś wzorami naszymi stały się ku nie być my pożądającymi (rzeczy) złych*, jak i oni zaczęli pożądać. Zaimek ten obejmuje fakty wymienione przez autora listu w 10.1-5. ** Konstrukcja accusativus cum infinitivo po przyimku. Składniej: "abyśmy nie pożądali tego, co złe".
μηδὲ εἰδωλολάτραι γίνεσθε καθώς τινες αὐτῶν, ὥσπερ γέγραπται, Ἐκάθισεν ὁ λαὸς φαγεῖν καὶ πεῖν καὶ ἀνέστησαν παίζειν.	Neque idololatræ efficiamini, sicut quidam ex ipsis: quemadmodum scriptum est: Sedit populus manducare, et bibere, et surrexerunt ludere.	I nie bałwochwalcami stawajcie się, jak niektórzy (z) nich: jak właśnie jest napisane: Usiadł lud (by) zjeść i wypić i wstali bawić się.
μηδὲ πορνεύωμεν, καθώς τινες αὐτῶν ἐπόρνευσαν καὶ ἔπεσαν μιᾷ ἡμέρᾳ εἴκοσι τρεῖς χιλιάδες.	Neque fornicemur, sicut quidam ex ipsis fornicati sunt, et ceciderunt una die viginti tria millia.	I nie popełniajmy nierządu, jak niektórzy (z) nich popełnili nierząd i padły jednego dnia dwadzieścia trzy tysiące.
μηδὲ ἐκπειράζωμεν τὸν Χριστόν, καθώς τινες αὐτῶν ἐπείρασαν καὶ ὑπὸ τῶν ὄφεων ἀπώλλυντο.	Neque tentemus Christum, sicut quidam eorum tentaverunt, et a serpentibus perierunt.	I nie wystawiajmy na doświadczenie Pomazańca, jak niektórzy (z) nich doświadczyli, i przez węże byli gubieni. Inne lekcje: "Pana"; "Boga".
Nie odstępując zasadniczo od tego samego tematu przechodzi Paweł do innych obrazów. Tym razem przypomina nie znaną, być może, jeszcze wiernym Koryntu - inaczej nie użyłby chyba słów: Nie chciałbym, żebyście nie wiedzieli - historię wędrówki Izraela po pustyni (por. Wj 13-17). Niewola egipska jest w NT symbolem trwania człowieka w grzechu. Otóż Bóg tak umiłował Izraela, że wyprowadził go z tej niewoli, i to w sposób, który dawał do zrozumienia, że Jahwe jest ciągle z ludem. Obłok towarzyszący Izraelitom - to przecież nic innego, jak zewnętrzny znak obecności Boga wśród ludzi. Wszyscy byli w zasięgu tego zbawiennego obłoku. Wszyscy też przeszli przez morze. Paweł nie wspomina o szczegółach tego przejścia. Dzieje Izraela były już Koryntianom znane albo też Apostoł sądził, że nawet sama wzmianka o przeprawieniu się przez morze ludzi, którzy do niedawna byli niewolnikami, zrobi na czytelnikach listu pożądane wrażenie. Co oznacza ten potrójny chrzest Izraelitów? Przejście Izraelitów przez Morze Czerwone jest typem chrztu w NT. Według interpretacji św. Tomasza fale Morza Czerwonego - to woda chrztu, a obłok prowadzący Izraelitów symbolizuje Ducha Świętego. Mojżesz zaś, pierwszy pośrednik, spełnił rolę, Chrystusa ST. Jeśli Paweł mówi, że Izraelici byli ochrzczeni w Mojżeszu, to pragnie wyrazić taką mniej więcej myśl: poddając się kierownictwu Mojżesza, Żydzi zjednoczyli się jakby ze swym przywódcą. On właśnie reprezentował ich wszystkich, brał ich niejako na siebie po to, by w ich imieniu zawrzeć następnie wiekopomne przymierze na Synaju. Tak właśnie będą kiedyś brać na siebie drugiego Pośrednika, Chrystusa, i przywdziewać się w Niego ci, których obmyje woda chrztu.
μηδὲ γογγύζετε, καθάπερ τινὲς αὐτῶν ἐγόγγυσαν καὶ ἀπώλοντο ὑπὸ τοῦ ὀλοθρευτοῦ.	Neque murmuraveritis, sicut quidam eorum murmuraverunt, et perierunt ab exterminatore.	I nie narzekajcie, tak jak niektórzy (z) nich zaczęli narzekać i zostali zgubieni przez gubiciela. Inna lekcja: "nie narzekajmy".
ταῦτα δὲ τυπικῶς συνέβαινεν ἐκείνοις, ἐγράφη δὲ πρὸς νουθεσίαν ἡμῶν, εἰς οὓς τὰ τέλη τῶν αἰώνων κατήντηκεν.	Hæc autem omnia in figura contingebant illis: scripta sunt autem ad correptionem nostram, in quos fines sæculorum devenerunt.	To zaś* dla wzoru przypadło im, napisane zostało zaś do włożenia do rozumu naszego, ku którym końce wieków przyszły. * Inne lekcje: "To zaś wszystko"; "Wszystko zaś to".
ὥστε ὁ δοκῶν ἑστάναι βλεπέτω μὴ πέσῃ.	Itaque qui se existimat stare, videat ne cadat.	Tak że uważający, (że) stać, niech patrzy, aby nie padł. W oryginale infinitivus zależny od "uważający". ** W oryginale coniunctivus aoristi activi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego.
πειρασμὸς ὑμᾶς οὐκ εἴληφεν εἰ μὴ ἀνθρώπινος· πιστὸς δὲ ὁ θεός, ὃς οὐκ ἐάσει ὑμᾶς πειρασθῆναι ὑπὲρ ὃ δύνασθε ἀλλὰ ποιήσει σὺν τῷ πειρασμῷ καὶ τὴν ἔκβασιν τοῦ δύνασθαι ὑπενεγκεῖν.	Tentatio vos non apprehendat nisi humana: fidelis autem Deus est, qui non patietur vos tentari supra id quod potestis, sed faciet etiam cum tentatione proventum ut possitis sustinere.	Doświadczenie was nie wzięło, chyba że* ludzkie; wierny zaś Bóg, który nie pozwoli wy zostać doświadczeni* ponad co możecie, ale uczyni razem z (tym) doświadczeniem i wyjście, (by) móc** wytrzymać. * Inaczej: "objęło, ogarnęło". mają znaczenie ustępcze. * "wy zostać doświadczeni" - w oryginale accusativus cum infinitivo zależne od "nie pozwoli". Składniej: "nie pozwoli, żebyście wy zostali doświadczeni". **** W oryginale substantywizowany bezokolicznik. W tym wypadku oznacza on skutek. Składniej: "tak byście mogli wytrzymać".
Kult bożków a Wieczerza Pańska
Διόπερ, ἀγαπητοί μου, φεύγετε ἀπὸ τῆς εἰδωλολατρίας.	Propter quod, carissimi mihi, fugite ab idolorum cultura:	Przeto, umiłowani moi, uciekajcie od bałwochwalstwa.
ὡς φρονίμοις λέγω· κρίνατε ὑμεῖς ὅ φημι.	ut prudentibus loquor, vos ipsi judicate quod dico.	Jak rozsądnym mówię, osądźcie wy, co mówię.
τὸ ποτήριον τῆς εὐλογίας ὃ εὐλογοῦμεν, οὐχὶ κοινωνία ἐστὶν τοῦ αἵματος τοῦ Χριστοῦ; τὸν ἄρτον ὃν κλῶμεν, οὐχὶ κοινωνία τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ ἐστιν;	Calix benedictionis, cui benedicimus, nonne communicatio sanguinis Christi est? et panis quem frangimus, nonne participatio corporis Domini est?	Kielich wysławiania, który wysławiamy, czyż nie wspólnotą jest krwi Pomazańca? Chleb, który łamiemy, czyż nie wspólnotą ciała Pomazańca jest?
ὅτι εἷς ἄρτος, ἓν σῶμα οἱ πολλοί ἐσμεν, οἱ γὰρ πάντες ἐκ τοῦ ἑνὸς ἄρτου μετέχομεν.	Quoniam unus panis, unum corpus multi sumus, omnes qui de uno pane participamus.	Bo jednym chlebem, jednym ciałem wielu jesteśmy, bo wszyscy z (tego) jednego chleba uczestniczymy.
βλέπετε τὸν Ἰσραὴλ κατὰ σάρκα· οὐχ οἱ ἐσθίοντες τὰς θυσίας κοινωνοὶ τοῦ θυσιαστηρίου εἰσίν;	Videte Israël secundum carnem: nonne qui edunt hostias, participes sunt altaris?	Patrzcie (na) Izraela według ciała, czyż nie jedzący ofiary wspólnikami ołtarza są? Chodzi o historycznych Izraelitów. ** Składniej: "czyż jedzący ofiary nie są wspólnikami ołtarza?".
τί οὖν φημι; ὅτι εἰδωλόθυτόν τί ἐστιν ἢ ὅτι εἴδωλόν τί ἐστιν;	Quid ergo? dico quod idolis immolatum sit aliquid? aut quod idolum, sit aliquid?	Co więc mówię? Że ofiarowane wizerunkom* czymś jest? Lub że wizerunek** czymś jest? * Chodzi o ofiary pokarmowe dla bóstw pogańskich. ** Wizerunkami nazywa autor listu idole, posągi bóstw pogańskich.
ἀλλ᾽ ὅτι ἃ θύουσιν, δαιμονίοις καὶ οὐ θεῷ θύουσιν· οὐ θέλω δὲ ὑμᾶς κοινωνοὺς τῶν δαιμονίων γίνεσθαι.	Sed quæ immolant gentes, dæmoniis immolant, et non Deo. Nolo autem vos socios fieri dæmoniorum:	Ale że co zabijają na ofiarę, demonom i nie Bogu [zabijają na ofiarę]; nie chcę zaś wy wspólnikami demonów stawać się. Inne lekcje zamiast "co zabijają na ofiarę, demonom i nie Bogu zabijają na ofiarę": "co zabijają na ofiarę poganie, demonom i nie Bogu zabijają na ofiarę"; to samo z przestawką: "składają na ofiarę i nie Bogu": "co składają na ofiarę poganie, demonom składają na ofiarę i nie Bogu": "co składają na ofiarę, demonom składają na ofiarę i nie Bogu"; "co składają na ofiarę, demonom składają na ofiarę". ** "wy wspólnikami demonów stawać się" - w oryginale accusativus cum infinitivo zależne od "nie chcę". Składniej: "nie chcę zaś, abyście wy stawali się wspólnikami demonów".
οὐ δύνασθε ποτήριον κυρίου πίνειν καὶ ποτήριον δαιμονίων, οὐ δύνασθε τραπέζης κυρίου μετέχειν καὶ τραπέζης δαιμονίων.	non potestis calicem Domini bibere, et calicem dæmoniorum; non potestis mensæ Domini participes esse, et mensæ dæmoniorum.	Nie możecie kielicha Pana pić i kielicha demonów; nie możecie (w) stole Pana uczestniczyć i (w) stole demonów.
ἢ παραζηλοῦμεν τὸν κύριον; μὴ ἰσχυρότεροι αὐτοῦ ἐσμεν;	An æmulamur Dominum? numquid fortiores illo sumus? Omnia mihi licent, sed non omnia expediunt.	Czy pobudzamy do zazdrości Pana? Czy silniejsi (od) Niego jesteśmy?
Wolność wierzącego
Πάντα ἔξεστιν ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέρει· πάντα ἔξεστιν ἀλλ᾽ οὐ πάντα οἰκοδομεῖ.	Omnia mihi licent, sed non omnia ædificat.	Wszystko wolno, ale nie wszystko jest pożyteczne. Wszystko wolno, ale nie wszystko buduje.
μηδεὶς τὸ ἑαυτοῦ ζητείτω ἀλλὰ τὸ τοῦ ἑτέρου.	Nemo quod suum est quærat, sed quod alterius.	Żaden (to) swoje niech szuka, ale (to) drugiego. Składniej: "Żaden niech nie szuka swojego (pożytku), ale (pożytku) bliźniego".
Πᾶν τὸ ἐν μακέλλῳ πωλούμενον ἐσθίετε μηδὲν ἀνακρίνοντες διὰ τὴν συνείδησιν·	Omne quod in macello venit, manducate, nihil interrogantes propter conscientiam.	Wszystko w jatce sprzedawane jedzcie, nic (nie) osądzając z powodu sumienia,
τοῦ κυρίου γὰρ ἡ γῆ καὶ τὸ πλήρωμα αὐτῆς.	Domini est terra, et plenitudo ejus.	Pana bo ziemia i wypełnienie jej.
εἴ τις καλεῖ ὑμᾶς τῶν ἀπίστων καὶ θέλετε πορεύεσθαι, πᾶν τὸ παρατιθέμενον ὑμῖν ἐσθίετε μηδὲν ἀνακρίνοντες διὰ τὴν συνείδησιν.	Si quis vocat vos infidelium, et vultis ire: omne quod vobis apponitur, manducate, nihil interrogantes propter conscientiam.	Jeśli ktoś zaprasza was (z) niewierzących* i chcecie iść, wszystko podawane wam jedzcie, nic (nie) osądzając z powodu sumienia. * Składniej: "Jeśli zaprasza was ktoś z niewierzących".
ἐὰν δέ τις ὑμῖν εἴπῃ, Τοῦτο ἱερόθυτόν ἐστιν, μὴ ἐσθίετε δι᾽ ἐκεῖνον τὸν μηνύσαντα καὶ τὴν συνείδησιν·	Si quis autem dixerit: Hoc immolatum est idolis: nolite manducare propter illum qui indicavit, et propter conscientiam:	Jeśliby zaś ktoś wam powiedział: To świątyni ofiarowane* jest, nie jedzcie z powodu tamtego, (który oświadczył), i sumienia** * Chodzi o ofiary pokarmowe dla bóstw pogańskich. ** Inna lekcja: "sumienia - bo Pana ziemia i wypełnienie jej".
συνείδησιν δὲ λέγω οὐχὶ τὴν ἑαυτοῦ ἀλλὰ τὴν τοῦ ἑτέρου. ἱνατί γὰρ ἡ ἐλευθερία μου κρίνεται ὑπὸ ἄλλης συνειδήσεως;	conscientiam autem dico non tuam, sed alterius. Ut quid enim libertas mea judicatur ab aliena conscientia?	sumienia zaś mówię nie (tego) swojego, ale (tego) drugiego. Po co bowiem wolność ma jest sądzona przez inne sumienie?
εἰ ἐγὼ χάριτι μετέχω, τί βλασφημοῦμαι ὑπὲρ οὗ ἐγὼ εὐχαριστῶ;	Si ego cum gratia participo, quid blasphemor pro eo quod gratias ago?	Jeśli ja (dzięki) łasce* uczestniczę, dlaczego krzywdząco o mnie się mówi, za co ja dziękuję? * Prawdopodobnie dativus modi.
εἴτε οὖν ἐσθίετε εἴτε πίνετε εἴτε τι ποιεῖτε, πάντα εἰς δόξαν θεοῦ ποιεῖτε.	Sive ergo manducatis, sive bibitis, sive aliud quid facitis: omnia in gloriam Dei facite.	Czy to więc jecie, czy to pijecie, czy to coś czynicie, wszystko ku chwale Boga czyńcie.
ἀπρόσκοποι καὶ Ἰουδαίοις γίνεσθε καὶ Ἕλλησιν καὶ τῇ ἐκκλησίᾳ τοῦ θεοῦ,	Sine offensione estote Judæis, et gentibus, et ecclesiæ Dei:	Nie powodującymi potknięcia się i (dla) Judejczyków stawajcie się i (dla) Hellenów i (dla) (społeczności) wywołanych Boga,
καθὼς κἀγὼ πάντα πᾶσιν ἀρέσκω μὴ ζητῶν τὸ ἐμαυτοῦ σύμφορον ἀλλὰ τὸ τῶν πολλῶν, ἵνα σωθῶσιν.	sicut et ego per omnia omnibus placeo, non quærens quod mihi utile est, sed quod multis: ut salvi fiant.	Jak i ja w ogóle wszystkim (staram się przypodobać), nie szukając mojego pożytku, ale (tego)* wielu, aby zostali zbawieni**. Według oryginału czynność niedokonana czasu teraźniejszego od "przypodobać się". W oryginale rodzajnik. * Możliwe: "aby dali się zbawić". W oryginale coniunctivus aoristi passivi.

11

Nakrywanie głowy przez kobiety
μιμηταί μου γίνεσθε καθὼς κἀγὼ Χριστοῦ.	Imitatores mei estote, sicut et ego Christi.	Naśladowcami mymi stawajcie się, jak i ja Pomazańca.
Ἐπαινῶ δὲ ὑμᾶς ὅτι πάντα μου μέμνησθε καί, καθὼς παρέδωκα ὑμῖν, τὰς παραδόσεις κατέχετε.	Laudo autem vos fratres quod per omnia mei memores estis: et sicut tradidi vobis, præcepta mea tenetis.	Pochwalam zaś was, że wszystko me pamiętacie i jak przekazałem wam przekazy, nabywacie. "przekazałem wam przekazy" - figura etymologica, "przekazy" - synonim ewangelii.
θέλω δὲ ὑμᾶς εἰδέναι ὅτι παντὸς ἀνδρὸς ἡ κεφαλὴ ὁ Χριστός ἐστιν, κεφαλὴ δὲ γυναικὸς ὁ ἀνήρ, κεφαλὴ δὲ τοῦ Χριστοῦ ὁ θεός.	Volo autem vos scire quod omnis viri caput, Christus est: caput autem mulieris, vir: caput vero Christi, Deus.	Chcę zaś wy wiedzieć, że każdego męża głową Pomazaniec jest, głową zaś kobiety mąż, głową zaś Pomazańca Bóg. "Chcę zaś wy wiedzieć" - w oryginale accusativus cum infinitivo zależne od "Chcę". Składniej: "Chcę zaś, żebyście wy wiedzieli".
πᾶς ἀνὴρ προσευχόμενος ἢ προφητεύων κατὰ κεφαλῆς ἔχων καταισχύνει τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ.	Omnis vir orans, aut prophetans velato capite, deturpat caput suum.	Każdy mąż modlący się lub prorokujący na głowie mając, zawstydza głowę swą; Z domyślnym dopełnieniem: nakrycie.
πᾶσα δὲ γυνὴ προσευχομένη ἢ προφητεύουσα ἀκατακαλύπτῳ τῇ κεφαλῇ καταισχύνει τὴν κεφαλὴν αὐτῆς· ἓν γάρ ἐστιν καὶ τὸ αὐτὸ τῇ ἐξυρημένῃ.	Omnis autem mulier orans, aut prophetans non velato capite, deturpat caput suum: unum enim est ac si decalvetur.	każda zaś kobieta modląca się lub prorokująca (z) nienakrytą głową zawstydza głowę swą, jednym bowiem jest i (tym) samym (z) ogoloną.
εἰ γὰρ οὐ κατακαλύπτεται γυνή, καὶ κειράσθω· εἰ δὲ αἰσχρὸν γυναικὶ τὸ κείρασθαι ἢ ξυρᾶσθαι, κατακαλυπτέσθω.	Nam si non velatur mulier, tondeatur. Si vero turpe est mulieri tonderi, aut decalvari, velet caput suum.	Jeśli bowiem nie zakrywa się kobieta, i niech się strzyże; jeśli zaś haniebne (dla) kobiety być strzyżoną i być goloną, niech zakrywa się.
ἀνὴρ μὲν γὰρ οὐκ ὀφείλει κατακαλύπτεσθαι τὴν κεφαλὴν εἰκὼν καὶ δόξα θεοῦ ὑπάρχων· ἡ γυνὴ δὲ δόξα ἀνδρός ἐστιν.	Vir quidem non debet velare caput suum: quoniam imago et gloria Dei est, mulier autem gloria viri est.	Mąż bowiem nie powinien zakrywać sobie głowy, obrazem i wyobrażeniem* Boga będąc; kobieta zaś wyobrażeniem* męża jest. * Znaczy także "chwała". Tu jednak raczej "wyobrażenie", jako w oryginale pochodne od "wydawać się".
οὐ γάρ ἐστιν ἀνὴρ ἐκ γυναικὸς ἀλλὰ γυνὴ ἐξ ἀνδρός·	Non enim vir ex muliere est, sed mulier ex viro.	Nie bowiem jest mąż z kobiety, ale kobieta z męża;
καὶ γὰρ οὐκ ἐκτίσθη ἀνὴρ διὰ τὴν γυναῖκα, ἀλλὰ γυνὴ διὰ τὸν ἄνδρα.	Etenim non est creatus vir propter mulierem, sed mulier propter virum.	i bowiem nie został stworzony mąż dla kobiety, ale kobieta dla męża.
διὰ τοῦτο ὀφείλει ἡ γυνὴ ἐξουσίαν ἔχειν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς διὰ τοὺς ἀγγέλους.	Ideo debet mulier potestatem habere supra caput propter angelos.	Przez to powinna kobieta władzę* mieć na głowie z powodu zwiastunów. * Inne lekcje: "zasłonę"; "zasłonę i władzę".
Przedstawiając ponownie siebie samego, własne postępowanie jako wzór do naśladowania (por. także: 4, 16; Flp 3, 17; 1Tes 1, 6; 2Tes 3.7-9), Paweł równocześnie uzasadnia tę propozycję: on jest równieZ naÉladowcq Chrystusa.
πλὴν οὔτε γυνὴ χωρὶς ἀνδρὸς οὔτε ἀνὴρ χωρὶς γυναικὸς ἐν κυρίῳ·	Verumtamen neque vir sine muliere: neque mulier sine viro in Domino.	Jednakże ani kobieta niezależnie od męża, ani mąż niezależnie od kobiety w Panu.
ὥσπερ γὰρ ἡ γυνὴ ἐκ τοῦ ἀνδρός, οὕτως καὶ ὁ ἀνὴρ διὰ τῆς γυναικός· τὰ δὲ πάντα ἐκ τοῦ θεοῦ.	Nam sicut mulier de viro, ita et vir per mulierem: omnia autem ex Deo.	Jak właśnie bowiem kobieta z męża, tak i mąż przez kobietę; zaś wszystko z Boga.
ἐν ὑμῖν αὐτοῖς κρίνατε· πρέπον ἐστὶν γυναῖκα ἀκατακάλυπτον τῷ θεῷ προσεύχεσθαι;	Vos ipsi judicate: decet mulierem non velatam orare Deum?	W was samych osądźcie: Przystojne jest, (żeby) kobieta niezakryta (do) Boga modlić się? "kobieta niezakryta do Boga modlić się" - w oryginale accusativus cum infinitivo zależne od "Przystojne jest". Składniej: "Przystojne jest, żeby kobieta bez osłony modliła się do Boga?".
οὐδὲ ἡ φύσις αὐτὴ διδάσκει ὑμᾶς ὅτι ἀνὴρ μὲν ἐὰν κομᾷ ἀτιμία αὐτῷ ἐστιν,	Nec ipsa natura docet vos, quod vir quidem si comam nutriat, ignominia est illi:	I nie natura sama naucza nas, że mąż jeśli zapuszcza włosy, brakiem szacunku jemu jest,
γυνὴ δὲ ἐὰν κομᾷ δόξα αὐτῇ ἐστιν; ὅτι ἡ κόμη ἀντὶ περιβολαίου δέδοται αὐτῇ.	mulier vero si comam nutriat, gloria est illi: quoniam capilli pro velamine ei dati sunt.	kobieta zaś, jeśli zapuszcza włosy, chwałą jej jest? Bo włos zamiast okrycia jest dany [jej].
Εἰ δέ τις δοκεῖ φιλόνεικος εἶναι, ἡμεῖς τοιαύτην συνήθειαν οὐκ ἔχομεν οὐδὲ αἱ ἐκκλησίαι τοῦ θεοῦ.	Si quis autem videtur contentiosus esse: nos talem consuetudinem non habemus, neque ecclesia Dei.	Jeśli zaś ktoś uważa kłótliwy* być* my takie przyzwyczajenie nie mamy, ani (społeczności) wywołanych Boga. * To jest, bliżej sensu etymologicznego, "taki, który lubi odnosić zwycięstwo". ** Infinitivus zależny od "uważa". Składniej: "uważa, że jest kłótliwy".
Wieczerza Pańska
Τοῦτο δὲ παραγγέλλων οὐκ ἐπαινῶ ὅτι οὐκ εἰς τὸ κρεῖσσον ἀλλὰ εἰς τὸ ἧσσον συνέρχεσθε.	Hoc autem præcipio: non laudans quod non in melius, sed in deterius convenitis.	To zaś nakazując nie pochwalam, że nie ku lepszemu, ale ku gorszemu schodzicie się.
πρῶτον μὲν γὰρ συνερχομένων ὑμῶν ἐν ἐκκλησίᾳ ἀκούω σχίσματα ἐν ὑμῖν ὑπάρχειν καὶ μέρος τι πιστεύω.	Primum quidem convenientibus vobis in ecclesiam, audio scissuras esse inter vos, et ex parte credo.	Najpierw bowiem schodząc się wy* w (społeczności) wywołanych, słyszę rozłamy w was być** i (w) część jakąś wierzę. * Składniej: "gdy wy się schodzicie". ** "rozłamy w was być" - w oryginale accusativus cum infinitivo zależne od "słyszę". Składniej: "słyszę, że rozłamy w was są".
δεῖ γὰρ καὶ αἱρέσεις ἐν ὑμῖν εἶναι, ἵνα καὶ οἱ δόκιμοι φανεροὶ γένωνται ἐν ὑμῖν.	Nam oportet et hæreses esse, ut et qui probati sunt, manifesti fiant in vobis.	Trzeba bowiem i stronnictwa w was być, aby [i] wypróbowani widocznymi stali się* w was. * "stronnictwa w was być" - w oryginale accusativus cum infinitivo zależne od "Trzeba". Składniej: "Trzeba bowiem, żeby i stronnictwa w was były". ** W oryginale coniunctivus aoristi medii ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego.
Συνερχομένων οὖν ὑμῶν ἐπὶ τὸ αὐτὸ οὐκ ἔστιν κυριακὸν δεῖπνον φαγεῖν·	Convenientibus ergo vobis in unum, jam non est Dominicam cœnam manducare.	(Gdy schodzicie się) więc wy na (to) samo, nie jest Pańskiej Wieczerzy zjedzenie,
ἕκαστος γὰρ τὸ ἴδιον δεῖπνον προλαμβάνει ἐν τῷ φαγεῖν, καὶ ὃς μὲν πεινᾷ ὃς δὲ μεθύει.	Unusquisque enim suam cœnam præsumit ad manducandum, et alius quidem esurit, alius autem ebrius est.	każdy bowiem własną wieczerzę wcześniej bierze w zjedzeniu, i ten łaknie, ten zaś jest pijany.
μὴ γὰρ οἰκίας οὐκ ἔχετε εἰς τὸ ἐσθίειν καὶ πίνειν; ἢ τῆς ἐκκλησίας τοῦ θεοῦ καταφρονεῖτε, καὶ καταισχύνετε τοὺς μὴ ἔχοντας; τί εἴπω ὑμῖν; ἐπαινέσω ὑμᾶς; ἐν τούτῳ οὐκ ἐπαινῶ.	Numquid domos non habetis ad manducandum, et bibendum? aut ecclesiam Dei contemnitis, et confunditis eos qui non habent? Quid dicam vobis? laudo vos? in hoc non laudo.	Czy bowiem domów nie macie na jedzenie i picie? Lub (społeczność) wywołanych Boga lekceważycie i zawstydzacie (tych)* nie mających? Co mam powiedzieć wam? Mam pochwalić was? W tym nie pochwalam. * W oryginale rodzajnik, zamieniający imiesłów na rzeczownik.
Ἐγὼ γὰρ παρέλαβον ἀπὸ τοῦ κυρίου, ὃ καὶ παρέδωκα ὑμῖν, ὅτι ὁ κύριος Ἰησοῦς ἐν τῇ νυκτὶ ᾗ παρεδίδετο ἔλαβεν ἄρτον	Ego enim accepi a Domino quod et tradidi vobis, quoniam Dominus Jesus in qua nocte tradebatur, accepit panem,	Ja bowiem przyjąłem od Pana, co i przekazałem wam, że Pan Jezus w (tej) nocy, której był wydawany, wziął chleb
καὶ εὐχαριστήσας ἔκλασεν καὶ εἶπεν, Τοῦτό μού ἐστιν τὸ σῶμα τὸ ὑπὲρ ὑμῶν· τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν.	et gratias agens fregit, et dixit: Accipite, et manducate: hoc est corpus meum, quod pro vobis tradetur: hoc facite in meam commemorationem.	i podziękowawszy połamał i powiedział: "To me jest ciało, (to) za was. To czyńcie ku mojemu przypomnieniu". Inne lekcje: "was łamane"; "was dawane".
ὡσαύτως καὶ τὸ ποτήριον μετὰ τὸ δειπνῆσαι λέγων, Τοῦτο τὸ ποτήριον ἡ καινὴ διαθήκη ἐστὶν ἐν τῷ ἐμῷ αἵματι· τοῦτο ποιεῖτε, ὁσάκις ἐὰν πίνητε, εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν.	Similiter et calicem, postquam cœnavit, dicens: Hic calix novum testamentum est in meo sanguine: hoc facite quotiescumque bibetis, in meam commemorationem.	Tak samo i kielich po spożyciu wieczerzy, mówiąc: "Ten kielich nowym przymierzem jest w mojej krwi. To czyńcie, ilekroć pilibyście, ku mojemu przypomnieniu". Lub: "pić będziecie".
ὁσάκις γὰρ ἐὰν ἐσθίητε τὸν ἄρτον τοῦτον καὶ τὸ ποτήριον πίνητε, τὸν θάνατον τοῦ κυρίου καταγγέλλετε ἄχρις οὗ ἔλθῃ.	Quotiescumque enim manducabitis panem hunc, et calicem bibetis, mortem Domini annuntiabitis donec veniat.	Ilekroć bowiem jedlibyście* chleb ten i kielich pilibyście*, śmierć Pana zwiastujecie, aż do (kiedy) przyjdzie. Lub: "Jeść będziecie". ** Lub: "pić będziecie".
Ὥστε ὃς ἂν ἐσθίῃ τὸν ἄρτον ἢ πίνῃ τὸ ποτήριον τοῦ κυρίου ἀναξίως, ἔνοχος ἔσται τοῦ σώματος καὶ τοῦ αἵματος τοῦ κυρίου.	Itaque quicumque manducaverit panem hunc, vel biberit calicem Domini indigne, reus erit corporis et sanguinis Domini.	Tak że który jadłby* (ten) chleb lub piłby** (ten) kielich Pana niegodnie, winien będzie ciała i krwi Pana. * Lub: "jeść będzie". ** Lub: "pić będzie".
δοκιμαζέτω δὲ ἄνθρωπος ἑαυτὸν καὶ οὕτως ἐκ τοῦ ἄρτου ἐσθιέτω καὶ ἐκ τοῦ ποτηρίου πινέτω·	Probet autem seipsum homo: et sic de pane illo edat, et de calice bibat.	Niech próbuje* zaś człowiek siebie samego i tak z * W sensie: niech sprawdza, niech się zastanowi, niech robi rachunek sumienia.
ὁ γὰρ ἐσθίων καὶ πίνων κρίμα ἑαυτῷ ἐσθίει καὶ πίνει μὴ διακρίνων τὸ σῶμα.	Qui enim manducat et bibit indigne, judicium sibi manducat et bibit, non dijudicans corpus Domini.	(tego) chleba niech je i z kielicha niech pije, bo jedząc i pijąc, sąd sobie samemu je i pije, nie rozróżniając ciała. Inna lekcja: "pijąc niegodnie". ** Inne lekcje: "ciała Pana": "ciała Pana Jezusa"; "krwi Pana".
διὰ τοῦτο ἐν ὑμῖν πολλοὶ ἀσθενεῖς καὶ ἄρρωστοι καὶ κοιμῶνται ἱκανοί.	Ideo inter vos multi infirmi et imbecilles, et dormiunt multi.	Przez to w was wielu nie mających siły, i nieokrzepłych, i zasypiają* dość liczni. * Synonim umierania.
εἰ δὲ ἑαυτοὺς διεκρίνομεν, οὐκ ἂν ἐκρινόμεθα·	Quod si nosmetipsos dijudicaremus, non utique judicaremur.	Jeśli zaś siebie samych rozsądzilibyśmy, nie bylibyśmy sądzeni; W wierszu 11.31 mieści się okres warunkowy, modus irrealis.
κρινόμενοι δὲ ὑπὸ τοῦ κυρίου παιδευόμεθα, ἵνα μὴ σὺν τῷ κόσμῳ κατακριθῶμεν.	Dum judicamur autem, a Domino corripimur, ut non cum hoc mundo damnemur.	sądzeni zaś przez Pana jesteśmy karceni, aby nie z światem zostalibyśmy zasądzeni. W oryginale coniunctivus aoristi passivi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego.
ὥστε, ἀδελφοί μου, συνερχόμενοι εἰς τὸ φαγεῖν ἀλλήλους ἐκδέχεσθε.	Itaque fratres mei, cum convenitis ad manducandum, invicem exspectate.	Tak że, bracia moi, schodząc się ku zjedzeniu, jedni drugich czekajcie. Składniej: "jedni na drugich czekajcie".
εἴ τις πεινᾷ, ἐν οἴκῳ ἐσθιέτω, ἵνα μὴ εἰς κρίμα συνέρχησθε. Τὰ δὲ λοιπὰ ὡς ἂν ἔλθω διατάξομαι.	Si quis esurit, domi manducet, ut non in judicium conveniatis. Cetera autem, cum venero, disponam.	Jeśli ktoś łaknie, w domu niech je, aby nie ku sądowi schodzilibyście się. (Sprawy) zaś pozostałe, jak przyjdę, rozporządzę. W oryginale coniunctivus praesentis medii ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego.

12

Dary Ducha
Περὶ δὲ τῶν πνευματικῶν, ἀδελφοί, οὐ θέλω ὑμᾶς ἀγνοεῖν.	De spiritualibus autem, nolo vos ignorare fratres.	O zaś (rzeczach) duchowych, bracia, nie chcę wy nie wiedzieć. "wy nie wiedzieć" - w oryginale accusativus cum infinitivo. Składniej: "nie chcę, żebyście wy nie wiedzieli".
Οἴδατε ὅτι ὅτε ἔθνη ἦτε πρὸς τὰ εἴδωλα τὰ ἄφωνα ὡς ἂν ἤγεσθε ἀπαγόμενοι.	Scitis quoniam cum gentes essetis, ad simulacra muta prout ducebamini euntes.	Wiecie, że gdy poganami byliście, do wizerunków, (tych) bez głosu, jakby prowadzeni byliście (jako) uwięzieni. Wizerunkami nazywa autor listu idole, posągi bóstw pogańskich.
διὸ γνωρίζω ὑμῖν ὅτι οὐδεὶς ἐν πνεύματι θεοῦ λαλῶν λέγει, Ἀνάθεμα Ἰησοῦς, καὶ οὐδεὶς δύναται εἰπεῖν, Κύριος Ἰησοῦς, εἰ μὴ ἐν πνεύματι ἁγίῳ.	Ideo notum vobis facio, quod nemo in Spiritu Dei loquens, dicit anathema Jesu. Et nemo potest dicere, Dominus Jesus, nisi in Spiritu Sancto.	Dlatego daję poznać wam, że nikt w Duchu Boga mówiący (nie) mówi: "Zaklęciem Jezus" i nikt (nie) może powiedzieć:,,Panem Jezus", chyba że* w Duchu Świętym. * "chyba że" nadają zdaniu sens ustępstwa.
Διαιρέσεις δὲ χαρισμάτων εἰσίν, τὸ δὲ αὐτὸ πνεῦμα·	Divisiones vero gratiarum sunt, idem autem Spiritus:	Rozdzielenia zaś darów są, (ten) zaś sam Duch;
καὶ διαιρέσεις διακονιῶν εἰσιν, καὶ ὁ αὐτὸς κύριος·	et divisiones ministrationum sunt, idem autem Dominus:	i rozdzielenia służb są, i (ten) sam Pan;
καὶ διαιρέσεις ἐνεργημάτων εἰσίν, ὁ δὲ αὐτὸς θεὸς ὁ ἐνεργῶν τὰ πάντα ἐν πᾶσιν.	et divisiones operationum sunt, idem vero Deus qui operatur omnia in omnibus.	i rozdzielenia dzieł są, (ten) zaś sam Bóg, (ten) działający wszystko w wszystkim. Możliwy przekład: "we wszystkich".
ἑκάστῳ δὲ δίδοται ἡ φανέρωσις τοῦ πνεύματος πρὸς τὸ συμφέρον.	Unicuique autem datur manifestatio Spiritus ad utilitatem.	Każdemu zaś jest dawane uwidocznienie Ducha do - pożytku.
ᾧ μὲν γὰρ διὰ τοῦ πνεύματος δίδοται λόγος σοφίας, ἄλλῳ δὲ λόγος γνώσεως κατὰ τὸ αὐτὸ πνεῦμα,	Alii quidem per Spiritum datur sermo sapientiæ: alii autem sermo scientiæ secundum eumdem Spiritum:	Temu - bowiem przez - Ducha jest dawane słowo mądrości, innemu zaś słowo poznania, według (tego) samego Ducha,
ἑτέρῳ πίστις ἐν τῷ αὐτῷ πνεύματι, ἄλλῳ δὲ χαρίσματα ἰαμάτων ἐν τῷ ἑνὶ πνεύματι,	alteri fides in eodem Spiritu: alii gratia sanitatum in uno Spiritu:	drugiemu wiara w (tym) samym Duchu, innemu zaś dary uleczeń w (tym) jednym Duchu, Inne lekcje: "w tym samym Duchu";"w Duchu"; bez "w tym jednym Duchu"; bez "uleczeń w tym jednym Duchu".
ἄλλῳ δὲ ἐνεργήματα δυνάμεων, ἄλλῳ δὲ προφητεία, ἄλλῳ δὲ διακρίσεις πνευμάτων, ἑτέρῳ γένη γλωσσῶν, ἄλλῳ δὲ ἑρμηνεία γλωσσῶν·	alii operatio virtutum, alii prophetia, alii discretio spirituum, alii genera linguarum, alii interpretatio sermonum.	innemu zaś dzieła mocy, innemu [zaś] prorokowanie, innemu [zaś] rozróżnienia duchów, drugiemu rody języków, innemu zaś tłumaczenie języków:
πάντα δὲ ταῦτα ἐνεργεῖ τὸ ἓν καὶ τὸ αὐτὸ πνεῦμα διαιροῦν ἰδίᾳ ἑκάστῳ καθὼς βούλεται.	Hæc autem omnia operantur unus atque idem Spiritus, dividens singulis prout vult.	wszystko zaś to działa jeden i (ten) sam Duch, rozdzielający w sposób własny każdemu jak postanawia.
Ciało Chrystusa
Nowo założony przez Pawła Kościół koryncki żył i rozwijał się w środowisku na wskroś pogańskim. Nic tedy dziwnego, że pozostałości pewnych przekonań i zwyczajów pogańskich dawały o sobie znać w łonie samej już chrześcijańskiej wspólnoty, stwarzając problemy, które Paweł rozwiązywał osobiście albo listownie. Jednym z takich problemów była sprawa właściwego posługiwania się tzw. charyzmatami.
Καθάπερ γὰρ τὸ σῶμα ἕν ἐστιν καὶ μέλη πολλὰ ἔχει, πάντα δὲ τὰ μέλη τοῦ σώματος πολλὰ ὄντα ἕν ἐστιν σῶμα, οὕτως καὶ ὁ Χριστός·	Sicut enim corpus unum est, et membra habet multa, omnia autem membra corporis cum sint multa, unum tamen corpus sunt: ita et Christus.	Tak jak bowiem ciało jedno jest, a członki liczne ma, wszystkie zaś (te) członki ciała, licznymi będąc, jednym są* ciałem, tak i Pomazaniec; * W oryginale liczba pojedyncza, zgodnie z zasadą, że gdy podmiotem jest neutrum pluralis (jak właśnie tutaj), orzeczenie zazwyczaj ma formę liczby pojedynczej.
καὶ γὰρ ἐν ἑνὶ πνεύματι ἡμεῖς πάντες εἰς ἓν σῶμα ἐβαπτίσθημεν, εἴτε Ἰουδαῖοι εἴτε Ἕλληνες εἴτε δοῦλοι εἴτε ἐλεύθεροι, καὶ πάντες ἓν πνεῦμα ἐποτίσθημεν.	Etenim in uno Spiritu omnes nos in unum corpus baptizati sumus, sive Judæi, sive gentiles, sive servi, sive liberi: et omnes in uno Spiritu potati sumus.	i bowiem w jednym Duchu my wszyscy w jedno ciało zanurzeni zostaliśmy, czy to Judejczycy, czy to Hellenowie, czy to niewolnicy, czy to wolni, i wszyscy jednego Ducha otrzymaliśmy do wypicia. O chrzcie, zob. Dz 1.5* . Możliwe inne przekłady: "zanurzyliśmy się", "zostaliśmy ochrzczeni", "przyjęliśmy chrzest".
καὶ γὰρ τὸ σῶμα οὐκ ἔστιν ἓν μέλος ἀλλὰ πολλά.	Nam et corpus non est unum membrum, sed multa.	I bowiem ciało nie jest jednym członkiem, ale wieloma.
ἐὰν εἴπῃ ὁ πούς, Ὅτι οὐκ εἰμὶ χείρ, οὐκ εἰμὶ ἐκ τοῦ σώματος, οὐ παρὰ τοῦτο οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ σώματος;	Si dixerit pes: Quoniam non sum manus, non sum de corpore: num ideo non est de corpore?	Jeśli powiedziałaby noga: "Ponieważ nie jestem ręką, nie jestem z (tego) ciała", (czyż)* wbrew temu nie jest z (tego) ciała? * W oryginale: "nie".
καὶ ἐὰν εἴπῃ τὸ οὖς, Ὅτι οὐκ εἰμὶ ὀφθαλμός, οὐκ εἰμὶ ἐκ τοῦ σώματος, οὐ παρὰ τοῦτο οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ σώματος;	Et si dixerit auris: Quoniam non sum oculus, non sum de corpore: num ideo est de corpore?	I jeśli powiedziałoby ucho: "Ponieważ nie jestem okiem, nie jestem z (tego) ciała". (czyż)* wbrew temu nie jest z (tego) ciała? * W oryginale: "nie".
εἰ ὅλον τὸ σῶμα ὀφθαλμός, ποῦ ἡ ἀκοή; εἰ ὅλον ἀκοή, ποῦ ἡ ὄσφρησις;	Si totum corpus oculus: ubi auditus? Si totum auditus: ubi odoratus?	Gdyby całe ciało okiem. gdzie słuch? Gdyby całe słuchem, gdzie powonienie?
νυνὶ δὲ ὁ θεὸς ἔθετο τὰ μέλη, ἓν ἕκαστον αὐτῶν ἐν τῷ σώματι καθὼς ἠθέλησεν.	Nunc autem posuit Deus membra, unumquodque eorum in corpore sicut voluit.	Teraz zaś Bóg umieścił członki, (każdy z osobna z)* nich, w ciele. jak zechciał. * W oryginale: "Jeden każdy".
εἰ δὲ ἦν τὰ πάντα ἓν μέλος, ποῦ τὸ σῶμα;	Quod si essent omnia unum membrum, ubi corpus?	Gdyby zaś były* wszystkie jednym członkiem. gdzie ciało? * "Gdyby zaś były" - w oryginale poprzednik okresu warunkowego, modus irrealis.
νῦν δὲ πολλὰ μὲν μέλη, ἓν δὲ σῶμα.	Nunc autem multa quidem membra, unum autem corpus.	Teraz zaś liczne członki, jedno zaś ciało.
οὐ δύναται δὲ ὁ ὀφθαλμὸς εἰπεῖν τῇ χειρί, Χρείαν σου οὐκ ἔχω, ἢ πάλιν ἡ κεφαλὴ τοῖς ποσίν, Χρείαν ὑμῶν οὐκ ἔχω·	Non potest autem oculus dicere manui: Opera tua non indigeo: aut iterum caput pedibus: Non estis mihi necessarii.	Nie może zaś oko powiedzieć ręce: "Potrzeby ciebie nie mam", lub znowu głowa nogom:,,Potrzeby was nie mam". Składniej: "Nie potrzebuję ciebie". ** Składniej: "Nie potrzebuję was".
ἀλλὰ πολλῷ μᾶλλον τὰ δοκοῦντα μέλη τοῦ σώματος ἀσθενέστερα ὑπάρχειν ἀναγκαῖά ἐστιν,	Sed multo magis quæ videntur membra corporis infirmiora esse, necessariora sunt:	Ale wiele bardziej (te) wydające się członki ciała, (że) bardziej nie mającymi siły być, konieczne są; W oryginale accusativus cum infinitivo zależne od,,wydające się". Składniej: "Ale wiele bardziej te członki ciała, które, jak się wydaje, są (członkami) słabszymi".
καὶ ἃ δοκοῦμεν ἀτιμότερα εἶναι τοῦ σώματος τούτοις τιμὴν περισσοτέραν περιτίθεμεν, καὶ τὰ ἀσχήμονα ἡμῶν εὐσχημοσύνην περισσοτέραν ἔχει,	et quæ putamus ignobiliora membra esse corporis, his honorem abundantiorem circumdamus: et quæ inhonesta sunt nostra, abundantiorem honestatem habent.	i które uważamy, (że) bardziej nieszacowne być ciała, te szacunkiem obfitszym otaczamy i (te)* niedostojne nasze dostojność obfitszą mają, * W oryginale accusativus cum infinitivo zależne od "uważamy". Składniej: "uważamy, że są mniej szacownymi (członkami) ciała". ** Z domyślnym: "członki".
τὰ δὲ εὐσχήμονα ἡμῶν οὐ χρείαν ἔχει. ἀλλὰ ὁ θεὸς συνεκέρασεν τὸ σῶμα τῷ ὑστερουμένῳ περισσοτέραν δοὺς τιμήν,	Honesta autem nostra nullius egent: sed Deus temperavit corpus, ei cui deerat, abundationem tribuendo honorem,	(te)* zaś dostojne nasze nie potrzeby mają*, ale Bóg złączył ciało, (członkowi) będącemu słabszym obfitszy dawszy szacunek, Z domyślnym: "członki". ** Składniej: "nie mają potrzeby" z domyślnym: otaczania ich czcią.
ἵνα μὴ ᾖ σχίσμα ἐν τῷ σώματι ἀλλὰ τὸ αὐτὸ ὑπὲρ ἀλλήλων μεριμνῶσιν τὰ μέλη.	ut non sit schisma in corpore, sed idipsum pro invicem sollicita sint membra.	aby nie było* rozłamu w ciele, ale (tak)** samo o siebie wzajemnie troszczyły się* członki. * W oryginale coniunctivus praesentis activi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego. ** Razem z "samo" tworzy przysłówek.
καὶ εἴτε πάσχει ἓν μέλος, συμπάσχει πάντα τὰ μέλη· εἴτε δοξάζεται ἓν μέλος, συγχαίρει πάντα τὰ μέλη.	Et si quid patitur unum membrum, compatiuntur omnia membra: sive gloriatur unum membrum, congaudent omnia membra.	I czy to cierpi jeden członek, współcierpią wszystkie członki; czy to dostępuje chwały [jeden] członek, współradują się wszystkie członki.
Ὑμεῖς δέ ἐστε σῶμα Χριστοῦ καὶ μέλη ἐκ μέρους.	Vos autem estis corpus Christi, et membra de membro.	Wy zaś jesteście ciałem Pomazańca i członkami z poszczególna.
καὶ οὓς μὲν ἔθετο ὁ θεὸς ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ πρῶτον ἀποστόλους, δεύτερον προφήτας, τρίτον διδασκάλους, ἔπειτα δυνάμεις, ἔπειτα χαρίσματα ἰαμάτων, ἀντιλήμψεις, κυβερνήσεις, γένη γλωσσῶν.	Et quosdam quidem posuit Deus in ecclesia primum apostolos, secundo prophetas, exinde doctores, deinde virtutes, exinde gratias curationum, opitulationes, gubernationes, genera linguarum, interpretationes sermonum.	I tych położył sobie Bóg w (społeczności) wywołanych najpierw (jako) wysłanników, po drugie (jako) proroków, (po) trzecie (jako) nauczycieli, następnie moce, następnie dary uleczeń, wspomożenia, sterowania, rody języków.
μὴ πάντες ἀπόστολοι; μὴ πάντες προφῆται; μὴ πάντες διδάσκαλοι; μὴ πάντες δυνάμεις;	Numquid omnes apostoli? numquid omnes prophetæ? numquid omnes doctores?	Czy wszyscy wysłannikami? Czy wszyscy prorokami? Czy wszyscy nauczycielami? Czy wszyscy mocami?
μὴ πάντες χαρίσματα ἔχουσιν ἰαμάτων; μὴ πάντες γλώσσαις λαλοῦσιν; μὴ πάντες διερμηνεύουσιν;	numquid omnes virtutes? numquid omnes gratiam habent curationum? numquid omnes linguis loquuntur? numquid omnes interpretantur?	Czy wszyscy dary mają uleczeń? Czy wszyscy językami mówią? Czy wszyscy tłumaczą?
ζηλοῦτε δὲ τὰ χαρίσματα τὰ μείζονα. Καὶ ἔτι καθ᾽ ὑπερβολὴν ὁδὸν ὑμῖν δείκνυμι.	Æmulamini autem charismata meliora. Et adhuc excellentiorem viam vobis demonstro.	Współzawodniczcie* zaś (o) dary większe. I jeszcze w nadmiarze drogę wam pokazuję. * Niektórzy niesłusznie widzą tu indicativus (tak również wyżej autor symboli morfologicznych): "współzawodniczycie", co z punktu widzenia formy jest możliwe. Jednak kontekst tego nie potwierdza. Koryntianom ubiegającym się o zaszczytne charyzmaty św. Paweł nakazuje ubieganie się o charyzmaty większe, a więc przede wszystkim o miłość, a także o charyzmat prorokowania i rozumienia (zob. 14.1nn).

13

Miłość
Ἐὰν ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καὶ τῶν ἀγγέλων, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, γέγονα χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον.	Si linguis hominum loquar, et angelorum, caritatem autem non habeam, factus sum velut æs sonans, aut cymbalum tinniens.	Jeśli językami ludzi mówiłbym* i zwiastunów, miłości zaś nie miałbym, stałbym się* spiżem brzmiącym lub cymbałami krzyczącymi a-la-la***. W oryginale coniunctivus praesentis activi, jako poprzednik okresu warunkowego, modus eventualis, który oznacza tu możliwość w przyszłości. Tak samo jak "mówiłbym" poprzednik okresu warunkowego, modus eventualis, który oznacza tu możliwość w przyszłości. * W oryginale indicativus perfecti activi, następnik okresu warunkowego, modus eventualis. Inny możliwy przekład: "stanę się". **** W oryginale czasownik onomatopeiczny, utworzony od wojowniczego okrzyku "a-la-la".
καὶ ἐὰν ἔχω προφητείαν καὶ εἰδῶ τὰ μυστήρια πάντα καὶ πᾶσαν τὴν γνῶσιν καὶ ἐὰν ἔχω πᾶσαν τὴν πίστιν ὥστε ὄρη μεθιστάναι, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐθέν εἰμι.	Et si habuero prophetiam, et noverim mysteria omnia, et omnem scientiam: et si habuero omnem fidem ita ut montes transferam, caritatem autem non habuero, nihil sum.	I jeśli miałbym* prorokowanie i znałbym tajemnice wszystkie i całe poznanie, i jeśli miałbym* całą wiarę, tak żeby góry przestawiać, miłości zaś nie miałbym**, niczym byłbym**. W oryginale coniunctivus praesentis activi, jako poprzednik okresu warunkowego, modus eventualis. W oryginale coniunctivus perfecti activi, jako drugi poprzednik okresu warunkowego, modus eventualis. * W oryginale coniunctivus praesentis activi, jako trzeci poprzednik okresu warunkowego, modus eventualis. ** Czwarty poprzednik okresu warunkowego, modus eventualis. *** W oryginale indicativus praesentis activi, następnik okresu warunkowego, modus eventualis. Inny możliwy przekład: "będę".
κἂν ψωμίσω πάντα τὰ ὑπάρχοντά μου καὶ ἐὰν παραδῶ τὸ σῶμά μου ἵνα καυχήσωμαι ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδὲν ὠφελοῦμαι.	Et si distribuero in cibos pauperum omnes facultates meas, et si tradidero corpus meum ita ut ardeam, caritatem autem non habuero, nihil mihi prodest.	I jeśli dałbym po kawałku* cały dobytek mój, i jeśli wydałbym* ciało me, aby chełpiłbym się**, miłości zaś nie miałbym*, nic nie pomagałbym sobie***. W oryginale coniunctivus aoristi activi, jako poprzednik okresu warunkowego, modus eventualis. W oryginale substantywizowany imiesłów. 13.3* W oryginale coniunctivus aoristi activi, jako drugi poprzednik okresu warunkowego, modus eventualis. * W oryginale coniunctivus aoristi medi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego. Inne lekcje: "zostałbym spalony"; "zostałoby spalone". W oryginale coniunctivus praesentis activi, jako trzeci poprzednik okresu warunkowego, modus eventualis. *** W oryginale indicativus praesentis medii, jako następnik okresu warunkowego, modus eventualis. Inny możliwy przekład: "pomogę sobie".
Ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ, χρηστεύεται ἡ ἀγάπη, οὐ ζηλοῖ, οὐ περπερεύεται, οὐ φυσιοῦται,	Caritas patiens est, benigna est. Caritas non æmulatur, non agit perperam, non inflatur,	Miłość jest wielkoduszna, jest łagodna miłość, nie jest zazdrosna, [miłość] nie jest chełpliwa, nie nadyma się,
οὐκ ἀσχημονεῖ, οὐ ζητεῖ τὰ ἑαυτῆς, οὐ παροξύνεται, οὐ λογίζεται τὸ κακόν,	non est ambitiosa, non quærit quæ sua sunt, non irritatur, non cogitat malum,	nie jest niedostojna, nie szuka (tych)* swego, nie jest ostra*, nie liczy zła, Z domyślnym: dobra, sława, pożytek itp. ** Metafora.
οὐ χαίρει ἐπὶ τῇ ἀδικίᾳ, συγχαίρει δὲ τῇ ἀληθείᾳ·	non gaudet super iniquitate, congaudet autem veritati:	nie raduje się z powodu niesprawiedliwości, współraduje się zaś prawdą;
πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει.	omnia suffert, omnia credit, omnia sperat, omnia sustinet.	wszystko wytrzymuje, wszystkiemu wierzy, (w stosunku do) wszystkiego ma nadzieję, (w stosunku do) wszystkiego jest wytrwała.
Ἡ ἀγάπη οὐδέποτε πίπτει· εἴτε δὲ προφητεῖαι, καταργηθήσονται· εἴτε γλῶσσαι, παύσονται· εἴτε γνῶσις, καταργηθήσεται.	Caritas numquam excidit: sive prophetiæ evacuabuntur, sive linguæ cessabunt, sive scientia destruetur.	Miłość nigdy (nie) pada. Czy to zaś prorokowania będą uznane za bezużyteczne; czy to języki powstrzymane będą; czy to poznanie będzie uznane za bezużyteczne. W oryginale indicativus futuri medii. Gramatyka dopuszcza jednak także sens pasywny.
ἐκ μέρους γὰρ γινώσκομεν καὶ ἐκ μέρους προφητεύομεν·	Ex parte enim cognoscimus, et ex parte prophetamus.	Z poszczególna bowiem poznajemy i z poszczególna prorokujemy;
ὅταν δὲ ἔλθῃ τὸ τέλειον, τὸ ἐκ μέρους καταργηθήσεται.	Cum autem venerit quod perfectum est, evacuabitur quod ex parte est.	kiedy zaś przyjdzie dojrzałe, (to)* z poszczególna będzie uznane za bezużyteczne. * W oryginale rodzajnik, czyniący z wyrażenia przyimkowego "z poszczególna" rzeczownik.
ὅτε ἤμην νήπιος, ἐλάλουν ὡς νήπιος, ἐφρόνουν ὡς νήπιος, ἐλογιζόμην ὡς νήπιος· ὅτε γέγονα ἀνήρ, κατήργηκα τὰ τοῦ νηπίου.	Cum essem parvulus, loquebar ut parvulus, cogitabam ut parvulus. Quando autem factus sum vir, evacuavi quæ erant parvuli.	Gdy byłem niemowlęciem, mówiłem jak niemowlę, myślałem jak niemowlę, liczyłem jak niemowlę; gdy stałem się mężem, uznałem za bezużyteczne (te)* niemowlęcia. * Z domyślnym: sprawy, rzeczy itp.
βλέπομεν γὰρ ἄρτι δι᾽ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι, τότε δὲ πρόσωπον πρὸς πρόσωπον· ἄρτι γινώσκω ἐκ μέρους, τότε δὲ ἐπιγνώσομαι καθὼς καὶ ἐπεγνώσθην.	Videmus nunc per speculum in ænigmate: tunc autem facie ad faciem. Nunc cognosco ex parte: tunc autem cognoscam sicut et cognitus sum.	Patrzymy bowiem teraz przez lustro w zagadce, wtedy zaś twarz na twarz; teraz poznaję z poszczególna, wtedy zaś uznam, jak i zostałem uznany.
Cały 1Kor 13 rozdz. uchodzi za hymn najpiękniejszy, jaki kiedykolwiek w dziejach ludzkości wyśpiewano na cześć miłości. Nawet ludzie nie mający nic wspólnego z chrześcijaństwem porównują Pawłowy hymn z najpiękniejszymi poematami klasycznymi literatury greckiej. Pisząc o miłości niewątpliwie miał Paweł przed oczyma postać umierającego za nas Jezusa. Nic też dziwnego, że każde zdanie hymnu zachowa swój sens, gdy na miejsce słowa "miłość" wstawi się imię "Jezus". Hymn można podzielić na trzy następujące części: 1. Wzniosłość i konieczność miłości (1Kor 13.1-3). 2. Przymioty miłości (ww. 1Kor 13.4-7). 3. Absolutny prymat miłości (1Kor 13.8-13). Wyrażenie mówić językami ludzi odnosi się do tzw. glosolalii, czyli do daru posługiwania się obcymi językami bez potrzeby mozolnego uczenia się ich przedtem. Wydaje się, że Koryntianie przekładali ponad wszystkie inne dary Boże właśnie tę łaskę mówienia językami. Język aniołów - to tylko zwrot retoryczny, przenośnia, wyrażająca ideę najbardziej wzniosłej mowy, jaką człowiek mógłby się posługiwać. Nawet taka umiejętność nie na wiele się przyda, jeśli człowiek nie ma miłości. Spośród trzech terminów, używanych w języku greckim najczęściej na określenie miłości (έρως, ιλία, αγάπη), Paweł wybiera słowo αγάπη). Określa się nim zdecydowany, z góry przemyślany sposób życia wolnego od wszelkiego egoizmu, pełnego poświęcenia i pragnień najwyższego dobra dla drugich. Bez tak pojętej miłości najwznioślejsze przemówienia ludzkie i wprowadzająca otoczenie w podziw zdolność posługiwania się obcymi językami - to niczym dźwięk miedzi brzęczącej lub odgłos cymbałów brzmiących. Obydwa te instrumenty czynią tyle hałasu, że z trudem można w nim posłyszeć jakąś melodię. Oto pożytek z tak cenionego przez Koryntian, ale pozbawionego miłości charyzmatu glosolalii.
νυνὶ δὲ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τὰ τρία ταῦτα· μείζων δὲ τούτων ἡ ἀγάπη.	Nunc autem manent fides, spes, caritas, tria hæc: major autem horum est caritas.	Teraz zaś trwa wiara, nadzieja, miłość, trzy te; większa zaś (z) tych miłość.

14

Dar proroctwa i dar języków
Διώκετε τὴν ἀγάπην, ζηλοῦτε δὲ τὰ πνευματικά, μᾶλλον δὲ ἵνα προφητεύητε.	Sectamini caritatem, æmulamini spiritualia: magis autem ut prophetetis.	Ścigajcie miłość, współzawodniczcie zaś (o rzeczy) duchowe, bardziej zaś, aby prorokowaliście. W oryginale coniunctivus praesentis activi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego.
ὁ γὰρ λαλῶν γλώσσῃ οὐκ ἀνθρώποις λαλεῖ ἀλλὰ θεῷ· οὐδεὶς γὰρ ἀκούει, πνεύματι δὲ λαλεῖ μυστήρια·	Qui enim loquitur lingua, non hominibus loquitur, sed Deo: nemo enim audit. Spiritu autem loquitur mysteria.	Bo mówiący językiem nie ludziom mówi, ale Bogu, nikt bowiem (nie) pojmuje, Duchem* zaś mówi tajemnice; * Możliwy też przekład: "Duchowi".
ὁ δὲ προφητεύων ἀνθρώποις λαλεῖ οἰκοδομὴν καὶ παράκλησιν καὶ παραμυθίαν.	Nam qui prophetat, hominibus loquitur ad ædificationem, et exhortationem, et consolationem.	zaś prorokujący ludziom mówi budowanie, i zachętę, i pocieszenie.
ὁ λαλῶν γλώσσῃ ἑαυτὸν οἰκοδομεῖ· ὁ δὲ προφητεύων ἐκκλησίαν οἰκοδομεῖ.	Qui loquitur lingua, semetipsum ædificat: qui autem prophetat, ecclesiam Dei ædificat.	Mówiący językiem siebie samego buduje, zaś prorokujący (społeczność) wywołanych buduje.
θέλω δὲ πάντας ὑμᾶς λαλεῖν γλώσσαις, μᾶλλον δὲ ἵνα προφητεύητε· μείζων δὲ ὁ προφητεύων ἢ ὁ λαλῶν γλώσσαις ἐκτὸς εἰ μὴ διερμηνεύῃ, ἵνα ἡ ἐκκλησία οἰκοδομὴν λάβῃ.	Volo autem omnes vos loqui linguis: magis autem prophetare. Nam major est qui prophetat, quam qui loquitur linguis; nisi forte interpretetur ut ecclesia ædificationem accipiat.	Chcę zaś wszyscy wy mówić* językami, bardziej zaś, aby prorokowaliście; większy zaś prorokujący niż mówiący językami, chyba że* tłumaczyłby, aby (społeczność) wywołanych budowanie wzięła. * "wszyscy wy mówić" - w oryginale accusativus cum infinitivo zależne od "Chcę". Składniej: "Chcę zaś, żebyście wy wszyscy mówili". W oryginale coniunctivus praesentis activi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego. * Ściślej: "oprócz"; jako ustępcze: "chyba".
Νῦν δέ, ἀδελφοί, ἐὰν ἔλθω πρὸς ὑμᾶς γλώσσαις λαλῶν, τί ὑμᾶς ὠφελήσω ἐὰν μὴ ὑμῖν λαλήσω ἢ ἐν ἀποκαλύψει ἢ ἐν γνώσει ἢ ἐν προφητείᾳ ἢ ἐν διδαχῇ;	Nunc autem, fratres, si venero ad vos linguis loquens: quid vobis prodero, nisi vobis loquar aut in revelatione, aut in scientia, aut in prophetia, aut in doctrina?	Teraz zaś, bracia. jeśli przyszedłbym do was. językami mówiąc, (w) czym was wspomógłbym, jeśli nie wam powiedziałbym* lub w objawieniu, lub w poznaniu, lub w prorokowaniu, lub [w] nauczaniu? * W oryginale coniunctivus aoristi activi zgodnie z wymogami okresu warunkowego, modus eventualis. Inny możliwy przekład: "powiem". Składniej: "jeśli wam nie powiedziałbym".
ὅμως τὰ ἄψυχα φωνὴν διδόντα, εἴτε αὐλὸς εἴτε κιθάρα, ἐὰν διαστολὴν τοῖς φθόγγοις μὴ δῷ, πῶς γνωσθήσεται τὸ αὐλούμενον ἢ τὸ κιθαριζόμενον;	Tamen quæ sine anima sunt vocem dantia, sive tibia, sive cithara; nisi distinctionem sonituum dederint, quomodo scietur id quod canitur, aut quod citharizatur?	Przecież (te)* nieożywione głos dające: czy to aulos, czy to kitara, jeśli rozróżniania dźwiękom nie dałyby, jak zostanie poznane (to)* grane na aulosie lub (to) grane na kitarze? * W oryginale rodzajnik, zamieniający przymiotnik "nieożywione" na rzeczownik. W oryginale coniunctivus aoristi activi. jako orzeczenie poprzednika zdania warunkowego, modus eventualis. Inny możliwy przekład: "da". * W oryginale rodzajnik, zamieniający participium na rzeczownik.
καὶ γὰρ ἐὰν ἄδηλον σάλπιγξ φωνὴν δῷ, τίς παρασκευάσεται εἰς πόλεμον;	Etenim si incertam vocem det tuba, quis parabit se ad bellum?	I bowiem jeśli niejasny trąba głos dałaby, kto będzie się przygotowywał do wojny?
οὕτως καὶ ὑμεῖς διὰ τῆς γλώσσης ἐὰν μὴ εὔσημον λόγον δῶτε, πῶς γνωσθήσεται τὸ λαλούμενον; ἔσεσθε γὰρ εἰς ἀέρα λαλοῦντες.	Ita et vos per linguam nisi manifestum sermonem dederitis: quomodo scietur id quod dicitur? eritis enim in aëra loquentes.	Tak i wy przez język jeśli nie dobrze zaznaczone słowo dalibyście, jak zostanie poznane (to)* mówione? Będziecie bowiem do powietrza mówiącymi*. W oryginale rodzajnik, zamieniający participium "mówione" na rzeczownik. ** Składniej: "Będziecie bowiem mówić na wiatr".
τοσαῦτα εἰ τύχοι γένη φωνῶν εἰσιν ἐν κόσμῳ καὶ οὐδὲν ἄφωνον·	Tam multa, ut puta genera linguarum sunt in hoc mundo: et nihil sine voce est.	Tak liczne (na) przykład rody głosów są w świecie, i żaden bez głosu;
ἐὰν οὖν μὴ εἰδῶ τὴν δύναμιν τῆς φωνῆς, ἔσομαι τῷ λαλοῦντι βάρβαρος καὶ ὁ λαλῶν ἐν ἐμοὶ βάρβαρος.	Si ergo nesciero virtutem vocis, ero ei, cui loquor, barbarus: et qui loquitur, mihi barbarus.	jeśli więc nie znałbym znaczenia (tego) głosu. będę dla mówiącego barbarzyńcą i mówiący do* mnie barbarzyńcą. * Ściślej: "we".
οὕτως καὶ ὑμεῖς, ἐπεὶ ζηλωταί ἐστε πνευμάτων, πρὸς τὴν οἰκοδομὴν τῆς ἐκκλησίας ζητεῖτε ἵνα περισσεύητε.	Sic et vos, quoniam æmulatores estis spirituum, ad ædificationem ecclesiæ quærite ut abundetis.	Tak i wy, gdy fanatykami jesteście duchów, ku - budowaniu (społeczności) wywołanych szukajcie, aby obfitowaliście. Metonimia charyzmatów. ** W oryginale coniunctivus praesentis activi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego.
διὸ ὁ λαλῶν γλώσσῃ προσευχέσθω ἵνα διερμηνεύῃ.	Et ideo qui loquitur lingua, oret ut interpretetur.	Dlatego - mówiący językiem niech się modli, aby tłumaczył. W oryginale coniunctivus praesentis activi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego.
Obok charyzmatu miłości, o której praktykę każe Paweł zabiegać najbardziej, na szczególne pożądanie zasługuje nie tyle dar mówienia różnymi językami, ile raczej charyzmat proroctwa. O wyższości daru tego decyduje to, że właśnie on, a nie charyzmat glosolalii, przyczynia się skutecznie do umocnienia całej społeczności. Ludzie obdarzeni charyzmatem prorokowania przez swoją działalność mieli się przyczyniać do utrwalenia w całej wspólnocie żywotności religijnej, zapału i mocy ducha. Jednym bowiem z zadań proroków - podobnie zresztą jak w ST - było podnoszenie na duchu upadających, pocieszanie strapionych.
ἐὰν γὰρ προσεύχωμαι γλώσσῃ, τὸ πνεῦμά μου προσεύχεται, ὁ δὲ νοῦς μου ἄκαρπός ἐστιν.	Nam si orem lingua, spiritus meus orat, mens autem mea sine fructu est.	Jeśli [bowiem] modliłbym się językiem, duch mój modliłby się, zaś myśl ma bez owocu byłaby*. W sensie: dzięki charyzmatowi mówienia nawet niezrozumiałymi językami. "Jeśli (…) modliłby się" - okres warunkowy, modus eventualis. Inny możliwy przekład: "będzie się modlił". * Orzeczenie drugiego następnika okresu warunkowego. Dosłownie: "jest", tak jak w pierwszym następniku: "modli się", ale ze względu na semantykę okresu przekłada się na "byłaby" lub "będzie".
τί οὖν ἐστιν; προσεύξομαι τῷ πνεύματι, προσεύξομαι δὲ καὶ τῷ νοΐ· ψαλῶ τῷ πνεύματι, ψαλῶ δὲ καὶ τῷ νοΐ.	Quid ergo est? Orabo spiritu, orabo et mente: psallam spiritu, psallam et mente.	Co więc jest? Będę modlił się duchem, będę modlił się zaś i myślą, będę śpiewał duchem, będę śpiewał zaś i myślą.
ἐπεὶ ἐὰν εὐλογῇς ἐν πνεύματι, ὁ ἀναπληρῶν τὸν τόπον τοῦ ἰδιώτου πῶς ἐρεῖ τὸ Ἀμήν ἐπὶ τῇ σῇ εὐχαριστίᾳ; ἐπειδὴ τί λέγεις οὐκ οἶδεν·	Ceterum si benedixeris spiritu, qui supplet locum idiotæ, quomodo dicet: Amen, super tuam benedictionem? quoniam quid dicas, nescit.	Gdyż jeśli wysławiałbyś [w] duchu, wypełniający miejsce prostaka* jak powie "Amen" na twoje dziękowanie, skoro, co mówisz, nie wie? * W sensie: człowiek prosty, zwykły, nie obdarzony jeszcze łaskami duchowymi.
σὺ μὲν γὰρ καλῶς εὐχαριστεῖς ἀλλ᾽ ὁ ἕτερος οὐκ οἰκοδομεῖται.	Nam tu quidem bene gratias agis, sed alter non ædificatur.	Ty - bowiem pięknie dziękujesz, ale (ten) drugi nie jest budowany.
εὐχαριστῶ τῷ θεῷ, πάντων ὑμῶν μᾶλλον γλώσσαις λαλῶ·	Gratias ago Deo meo, quod omnium vestrum lingua loquor.	Dziękuję Bogu: (od) wszystkich was bardziej językami mówię;
ἀλλὰ ἐν ἐκκλησίᾳ θέλω πέντε λόγους τῷ νοΐ μου λαλῆσαι, ἵνα καὶ ἄλλους κατηχήσω, ἢ μυρίους λόγους ἐν γλώσσῃ.	Sed in ecclesia volo quinque verba sensu meo loqui, ut et alios instruam: quam decem millia verborum in lingua.	ale w (społeczności) wywołanych chcę* pięć słów myślą mą powiedzieć, aby i innych pouczyłbym, niż dziesięć tysięcy słów w języku**. W sensie: wolałbym. Inne lekcje zamiast "pięć słów myślą mą powiedzieć": "pięć słów w myśli powiedzieć"; "myślą mą pięć słów powiedzieć": "pięć słów powiedzieć myślą mą"; "pięć słów powiedzielibyśmy myślą mą"; "pięć słów przez myśl mą powiedzieć"; "pięć słów poprzez prawo powiedzieć". * W oryginale coniunctivus aoristi activi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego. **** W sensie: językiem niezrozumiałym.
Ἀδελφοί, μὴ παιδία γίνεσθε ταῖς φρεσὶν ἀλλὰ τῇ κακίᾳ νηπιάζετε, ταῖς δὲ φρεσὶν τέλειοι γίνεσθε.	Fratres, nolite pueri effici sensibus, sed malitia parvuli estote: sensibus autem perfecti estote.	Bracia, nie dzieciątkami stawajcie się (w) umysłach, ale dla złości bądźcie niemowlętami, zaś (w) umysłach dojrzałymi stawajcie się.
ἐν τῷ νόμῳ γέγραπται ὅτι Ἐν ἑτερογλώσσοις καὶ ἐν χείλεσιν ἑτέρων λαλήσω τῷ λαῷ τούτῳ καὶ οὐδ᾽ οὕτως εἰσακούσονταί μου, λέγει κύριος.	In lege scriptum est: Quoniam in aliis linguis et labiis aliis loquar populo huic: et nec sic exaudient me, dicit Dominus.	W Prawie jest napisane, że: W innojęzycznych* i w wargach innych będę mówił ludowi temu, i ani tak usłyszą mię** mówi Pan. * O mówiących obcymi językami. ** Składniej: "I ani tak nie usłyszą mnie".
ὥστε αἱ γλῶσσαι εἰς σημεῖόν εἰσιν οὐ τοῖς πιστεύουσιν ἀλλὰ τοῖς ἀπίστοις, ἡ δὲ προφητεία οὐ τοῖς ἀπίστοις ἀλλὰ τοῖς πιστεύουσιν.	Itaque linguæ in signum sunt non fidelibus, sed infidelibus: prophetiæ autem non infidelibus, sed fidelibus.	Tak że języki ku znakowi są nie (dla) wierzących, ale (dla) niewierzących, zaś prorokowanie nie (dla) niewierzących, ale (dla) wierzących.
Ἐὰν οὖν συνέλθῃ ἡ ἐκκλησία ὅλη ἐπὶ τὸ αὐτὸ καὶ πάντες λαλῶσιν γλώσσαις, εἰσέλθωσιν δὲ ἰδιῶται ἢ ἄπιστοι, οὐκ ἐροῦσιν ὅτι μαίνεσθε;	Si ergo conveniat universa ecclesia in unum, et omnes linguis loquantur, intrent autem idiotæ, aut infideles: nonne dicent quod insanitis?	Jeśli więc zeszłaby się (społeczność) wywołanych cała na to samo i wszyscy mówiliby językami. weszliby zaś prostacy* lub niewierzący, nie powiedzą, że szalejecie? * W sensie: ludzie prości, nie uprzywilejowani charyzmatem.
ἐὰν δὲ πάντες προφητεύωσιν, εἰσέλθῃ δέ τις ἄπιστος ἢ ἰδιώτης, ἐλέγχεται ὑπὸ πάντων, ἀνακρίνεται ὑπὸ πάντων,	Si autem omnes prophetent, intret autem quis infidelis, vel idiota, convincitur ab omnibus, dijudicatur ab omnibus:	Jeśli zaś wszyscy prorokowaliby, wszedłby zaś ktoś niewierzący lub prostak, jest zawstydzany przez wszystkich, jest osądzany przez wszystkich, W sensie: człowiek prosty, nie uprzywilejowany charyzmatem.
τὰ κρυπτὰ τῆς καρδίας αὐτοῦ φανερὰ γίνεται, καὶ οὕτως πεσὼν ἐπὶ πρόσωπον προσκυνήσει τῷ θεῷ ἀπαγγέλλων ὅτι Ὄντως ὁ θεὸς ἐν ὑμῖν ἐστιν.	occulta cordis ejus manifesta fiunt: et ita cadens in faciem adorabit Deum, pronuntians quod vere Deus in vobis sit.	(te)* ukryte serca jego widoczne stają się, i tak, upadłszy na twarz, pokłoni się Bogu oznajmiając, że: "Istotnie Bóg w was jest". * W oryginale rodzajnik. zamieniający przymiotnik "ukryte" na rzeczownik.
Porządek na spotkaniach
Τί οὖν ἐστιν, ἀδελφοί; ὅταν συνέρχησθε, ἕκαστος ψαλμὸν ἔχει, διδαχὴν ἔχει, ἀποκάλυψιν ἔχει, γλῶσσαν ἔχει, ἑρμηνείαν ἔχει· πάντα πρὸς οἰκοδομὴν γινέσθω.	Quid ergo est, fratres? Cum convenitis, unusquisque vestrum psalmum habet, doctrinam habet, apocalypsim habet, linguam habet, interpretationem habet: omnia ad ædificationem fiant.	Co więc jest, bracia? Kiedy schodzicie się, każdy śpiew ma, nauczanie ma, objawienie ma, język ma, tłumaczenie ma: wszystko ku budowaniu niech się staje. W oryginale coniunctivus praesentis medii, oznaczający powtarzanie się czynności. ** W zdaniu tym autor listu wymienia szereg charyzmatów.
εἴτε γλώσσῃ τις λαλεῖ, κατὰ δύο ἢ τὸ πλεῖστον τρεῖς καὶ ἀνὰ μέρος, καὶ εἷς διερμηνευέτω·	Sive lingua quis loquitur, secundum duos, aut ut multum tres, et per partes, et unus interpretatur.	Czy to językiem ktoś mówi, według dwóch albo najwięcej trzech, i na przemian, i jeden niech tłumaczy; W sensie: charyzmatyk języków może przemówić tylko w dwóch lub w trzech językach. Inne przekłady, np. BT, sugerują, że może przemówić dwóch lub trzech charyzmatyków. ** W sensie: nie dwoma lub trzema językami na raz, lecz każdym oddzielnie, dosłownie: "część", a także "kolej" na coś.
ἐὰν δὲ μὴ ᾖ διερμηνευτής, σιγάτω ἐν ἐκκλησίᾳ, ἑαυτῷ δὲ λαλείτω καὶ τῷ θεῷ.	Si autem non fuerit interpres, taceat in ecclesia: sibi autem loquatur, et Deo.	jeśli zaś nie byłoby tłumacza, niech milczy w (społeczności) wywołanych, sobie samemu zaś niech mówi i Bogu.
προφῆται δὲ δύο ἢ τρεῖς λαλείτωσαν καὶ οἱ ἄλλοι διακρινέτωσαν·	Prophetæ autem duo, aut tres dicant, et ceteri dijudicent.	Prorocy zaś dwóch lub trzech niech mówią i inni niech rozróżniają;
ἐὰν δὲ ἄλλῳ ἀποκαλυφθῇ καθημένῳ, ὁ πρῶτος σιγάτω.	Quod si alii revelatum fuerit sedenti, prior taceat.	jeśli zaś innemu zostałoby objawione siedzącemu, (ten) pierwszy niech milczy.
δύνασθε γὰρ καθ᾽ ἕνα πάντες προφητεύειν, ἵνα πάντες μανθάνωσιν καὶ πάντες παρακαλῶνται.	Potestis enim omnes per singulos prophetare: ut omnes discant, et omnes exhortentur:	Możecie bowiem pojedynczo* wszyscy prorokować, aby wszyscy uczyli się i wszyscy byli zachęcani, Bardziej dosłownie: "według jednego", czyli "po jednym". W oryginale coniunctivus praesentis activi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego. * W oryginale coniunctivus praesentis passivi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego.
καὶ πνεύματα προφητῶν προφήταις ὑποτάσσεται,	et spiritus prophetarum prophetis subjecti sunt.	i duchy proroków prorokom są podporządkowane;
οὐ γάρ ἐστιν ἀκαταστασίας ὁ θεὸς ἀλλὰ εἰρήνης. Ὡς ἐν πάσαις ταῖς ἐκκλησίαις τῶν ἁγίων	Non enim est dissensionis Deus, sed pacis: sicut et in omnibus ecclesiis sanctorum doceo.	nie bowiem jest niepokoju Bóg, ale pokoju. Jak w wszystkich (społecznościach) wywołanych świętych,
αἱ γυναῖκες ἐν ταῖς ἐκκλησίαις σιγάτωσαν οὐ γὰρ ἐπιτρέπεται αὐταῖς λαλεῖν, ἀλλὰ ὑποτασσέσθωσαν, καθὼς καὶ ὁ νόμος λέγει.	Mulieres in ecclesiis taceant, non enim permittitur eis loqui, sed subditas esse, sicut et lex dicit.	kobiety w (społecznościach) wywołanych niech milczą, nie bowiem jest pozwalane im mówić; ale niech będą podporządkowane, jak i Prawo mówi.
εἰ δέ τι μαθεῖν θέλουσιν, ἐν οἴκῳ τοὺς ἰδίους ἄνδρας ἐπερωτάτωσαν· αἰσχρὸν γάρ ἐστιν γυναικὶ λαλεῖν ἐν ἐκκλησίᾳ.	Si quid autem volunt discere, domi viros suos interrogent. Turpe est enim mulieri loqui in ecclesia.	Jeśli zaś coś nauczyć się chcą, w domu własnych mężów niech dopytują się, hańbiące bowiem jest dla kobiety mówić w (społeczności) wywołanych. O Kościele, zob. 1.2* . Niektóre starożytne rękopisy i wydania umieszczają wiersze 34-35 po wierszu 40.
ἢ ἀφ᾽ ὑμῶν ὁ λόγος τοῦ θεοῦ ἐξῆλθεν, ἢ εἰς ὑμᾶς μόνους κατήντησεν;	An a vobis verbum Dei processit? aut in vos solos pervenit?	Czy od was słowo Boga wyszło, lub do was samych przyszło?
Εἴ τις δοκεῖ προφήτης εἶναι ἢ πνευματικός, ἐπιγινωσκέτω ἃ γράφω ὑμῖν ὅτι κυρίου ἐστὶν ἐντολή·	Si quis videtur propheta esse, aut spiritualis, cognoscat quæ scribo vobis, quia Domini sunt mandata.	Jeśli ktoś uważa prorokiem być lub duchowym, niech uznaje, co piszę wam, że Pana jest przykazanie; Prawdopodobnie w sensie: charyzmatykiem, natchnionym przez Ducha. ** Inne lekcje zamiast "jest przykazanie": "przykazanie jest"; "są przykazania"; "przykazania są"; "przykazania Pana są".
εἰ δέ τις ἀγνοεῖ, ἀγνοεῖται.	Si quis autem ignorat, ignorabitur.	jeśli zaś ktoś nie poznaje, nie jest poznawany. Inne lekcje: "nie był poznawany"; "nie poznawajcie"; "niech nie będzie poznawany".
ὥστε, ἀδελφοί μου, ζηλοῦτε τὸ προφητεύειν καὶ τὸ λαλεῖν μὴ κωλύετε γλώσσαις·	Itaque fratres æmulamini prophetare: et loqui linguis nolite prohibere.	Tak że, bracia [moi], współzawodniczcie (?) prorokowanie* i mówić nie zabraniajcie językami*. W oryginale substantywizowany bezokolicznik. ** Inne lekcje zamiast "mówić nie zabraniajcie językami": "mówić nie zabraniajcie w językach"; "mówić w językach nie zabraniajcie": "mówić językami nie zabraniajcie": "mówić językiem niech nie zabrania".
πάντα δὲ εὐσχημόνως καὶ κατὰ τάξιν γινέσθω.	Omnia autem honeste, et secundum ordinem fiant.	Wszystko zaś dostojnie i według porządku niech się staje. Niektóre starożytne rękopisy i wydania umieszczają po wierszu 40 wiersze 34-35.

15

Zmartwychwstanie Chrystusa
Γνωρίζω δὲ ὑμῖν, ἀδελφοί, τὸ εὐαγγέλιον ὃ εὐηγγελισάμην ὑμῖν, ὃ καὶ παρελάβετε, ἐν ᾧ καὶ ἑστήκατε,	Notum autem vobis facio, fratres, Evangelium, quod prædicavi vobis, quod et accepistis, in quo et statis,	Daję poznać zaś wam, bracia, (tę) dobrą nowinę, którą ogłosiłem dobrą nowinę* wam, którą i przyjęliście, w której i stanęliście, * "dobrą nowinę, którą ogłosiłem dobrą nowinę" - swoisty accusativus biernika wewnętrznego, czyli figura etymologica.
δι᾽ οὗ καὶ σῴζεσθε, τίνι λόγῳ εὐηγγελισάμην ὑμῖν εἰ κατέχετε, ἐκτὸς εἰ μὴ εἰκῇ ἐπιστεύσατε.	per quod et salvamini: qua ratione prædicaverim vobis, si tenetis, nisi frustra credidistis.	przez którą i zbawiani jesteście, jakim słowem ogłosiłem dobrą nowinę wam, jeśli nabywacie, chyba że* płocho uwierzyliście. * Trzeba zastosować inwersję: "jeśli nabywacie (dobrą nowinę) taką, jakim słowem ogłosiłem dobrą nowinę". ** partykuły oznaczające ustępstwo.
παρέδωκα γὰρ ὑμῖν ἐν πρώτοις, ὃ καὶ παρέλαβον, ὅτι Χριστὸς ἀπέθανεν ὑπὲρ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν κατὰ τὰς γραφὰς	Tradidi enim vobis in primis quod et accepi: quoniam Christus mortuus est pro peccatis nostris secundum Scripturas:	Przekazałem bowiem wam w pierwszych, co i przyjąłem, że Pomazaniec umarł za grzechy nasze według Pism, W sensie: na początku, przede wszystkim.
καὶ ὅτι ἐτάφη καὶ ὅτι ἐγήγερται τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ κατὰ τὰς γραφὰς	et quia sepultus est, et quia resurrexit tertia die secundum Scripturas:	i że został pogrzebany, i że jest wskrzeszony dnia trzeciego według Pism,
καὶ ὅτι ὤφθη Κηφᾷ εἶτα τοῖς δώδεκα·	et quia visus est Cephæ, et post hoc undecim:	i że dał się widzieć Kefasowi, potem (tym)* Dwunastu; * W oryginale rodzajnik. służący do substantywizacji liczebnika "Dwunastu".
ἔπειτα ὤφθη ἐπάνω πεντακοσίοις ἀδελφοῖς ἐφάπαξ, ἐξ ὧν οἱ πλείονες μένουσιν ἕως ἄρτι, τινὲς δὲ ἐκοιμήθησαν·	deinde visus est plus quam quingentis fratribus simul: ex quibus multi manent usque adhuc, quidam autem dormierunt:	następnie dał się widzieć ponad pięciuset braciom na raz, z których większość trwa* aż do teraz, niektórzy zaś zasnęli*; Inaczej: żyje. ** Zamiast: umarli.
ἔπειτα ὤφθη Ἰακώβῳ εἶτα τοῖς ἀποστόλοις πᾶσιν·	deinde visus est Jacobo, deinde Apostolis omnibus:	następnie dał się widzieć Jakubowi, potem wysłannikom wszystkim;
ἔσχατον δὲ πάντων ὡσπερεὶ τῷ ἐκτρώματι ὤφθη κἀμοί.	novissime autem omnium tamquam abortivo, visus est et mihi.	na ostatek zaś wszystkich jakby (poronionemu)* dał się widzieć i mnie. * W oryginale rzeczownik. Można by przetłumaczyć na: "popłodkowi".
Ἐγὼ γάρ εἰμι ὁ ἐλάχιστος τῶν ἀποστόλων ὃς οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς καλεῖσθαι ἀπόστολος, διότι ἐδίωξα τὴν ἐκκλησίαν τοῦ θεοῦ·	Ego enim sum minimus Apostolorum, qui non sum dignus vocari Apostolus, quoniam persecutus sum ecclesiam Dei.	Ja bowiem jestem (tym) najmniejszym (z) wysłanników, który nie jestem dość duży (by) być nazywany wysłannikiem, dlatego że zacząłem prześladować (społeczność) wywołanych Boga;
χάριτι δὲ θεοῦ εἰμι ὅ εἰμι, καὶ ἡ χάρις αὐτοῦ ἡ εἰς ἐμὲ οὐ κενὴ ἐγενήθη, ἀλλὰ περισσότερον αὐτῶν πάντων ἐκοπίασα, οὐκ ἐγὼ δὲ ἀλλὰ ἡ χάρις τοῦ θεοῦ σὺν ἐμοί.	Gratia autem Dei sum id quod sum, et gratia ejus in me vacua non fuit, sed abundantius illis omnibus laboravi: non ego autem, sed gratia Dei mecum:	łaską zaś Boga jestem, czym jestem, i łaska Jego, (ta) względem mnie, nie pusta stała się, ale obficiej (od) nich wszystkich trudziłem się, nie ja zaś, ale łaska Boga. [(ta)] ze mną. Inna lekcja zamiast "ta ze mną": "ta względem mnie".
εἴτε οὖν ἐγὼ εἴτε ἐκεῖνοι, οὕτως κηρύσσομεν καὶ οὕτως ἐπιστεύσατε.	sive enim ego, sive illi: sic prædicamus, et sic credidistis.	Czy to więc ja, czy to tamci. tak ogłaszamy i tak uwierzyliście.
Zmartwychwstanie zmarłych
Εἰ δὲ Χριστὸς κηρύσσεται ὅτι ἐκ νεκρῶν ἐγήγερται, πῶς λέγουσιν ἐν ὑμῖν τινες ὅτι ἀνάστασις νεκρῶν οὐκ ἔστιν;	Si autem Christus prædicatur quod resurrexit a mortuis, quomodo quidam dicunt in vobis, quoniam resurrectio mortuorum non est?	Jeśli zaś Pomazaniec jest ogłaszany, że z martwych jest wskrzeszony, jak mówią w was niektórzy, że powstanie martwych nie jest? Składniej: "że nie ma powstania martwych".
εἰ δὲ ἀνάστασις νεκρῶν οὐκ ἔστιν, οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγερται·	Si autem resurrectio mortuorum non est: neque Christus resurrexit.	Jeśli zaś powstanie martwych nie jest, ani Pomazaniec jest wskrzeszony,
εἰ δὲ Χριστὸς οὐκ ἐγήγερται, κενὸν ἄρα τὸ κήρυγμα ἡμῶν, κενὴ καὶ ἡ πίστις ὑμῶν·	Si autem Christus non resurrexit, inanis est ergo prædicatio nostra, inanis est et fides vestra:	jeśli zaś Pomazaniec nie jest wskrzeszony, puste wtedy i ogłaszanie nasze, pusta i wiara wasza. Inna lekcja: "nasza".
Nauka o Chrystusowym krzyżu - to pierwszy z tematów poruszonych przez Pawła w 1Kor. W czternastu kolejnych rozdziałach zostały omówione różne problemy społeczne, moralne i liturgiczne. Na zakończenie zaś znów wraca Apostoł do osoby Chrystusa wykładając prawdę teologiczną o Jego zmartwychwstaniu. Rzecz wymagała szczególnego podkreślenia właśnie gdy chodziło o Koryntian, którzy wątpili w możliwość przyszłego zmartwychwstania wszystkich ludzi, podważając tym samym prawdę o historycznym zmartwychwstaniu Chrystusa. Mówiąc o zmartwychwstaniu Paweł odwołuje się co chwila do nauczania innych Apostołów. Przede wszystkim nawiązuje do tego, co Koryntianie uznali już kiedyś za prawdę. Apeluje więc do ich rozsądku, do konieczności wysnucia praktycznych wniosków z tego, co się raz przyjęło za prawdę. A Koryntianie rzeczywiście nie tylko słyszeli, gdy mówiono o zmartwychwstaniu Chrystusa, lecz także uznali tę naukę za prawdziwą. Są nadal chrześcijanami, należą do Kościoła, lecz wydaje się, że dokonali niejakiej selekcji prawd kiedyś im głoszonych.
εὑρισκόμεθα δὲ καὶ ψευδομάρτυρες τοῦ θεοῦ, ὅτι ἐμαρτυρήσαμεν κατὰ τοῦ θεοῦ ὅτι ἤγειρεν τὸν Χριστόν, ὃν οὐκ ἤγειρεν εἴπερ ἄρα νεκροὶ οὐκ ἐγείρονται.	invenimur autem et falsi testes Dei: quoniam testimonium diximus adversus Deum quod suscitaverit Christum, quem non suscitavit, si mortui non resurgunt.	Znalezieni bylibyśmy* zaś i kłamliwymi świadkami Boga, że zaświadczyliśmy przeciw Bogu, że wskrzesił Pomazańca, którego nie wskrzesił, jeśli właśnie wtedy martwi nie są wskrzeszani. * W oryginale indicativus praesentis passivi, choć z punktu widzenia formy może to być także indicativus imperfecti passivi. Ta druga możliwość wydaje się bardziej prawdopodobna. Indicativus praeteriti może oznaczać czynność nierzeczywistą, dlatego proponujemy przekład: "Znalezieni bylibyśmy".
εἰ γὰρ νεκροὶ οὐκ ἐγείρονται, οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγερται·	Nam si mortui non resurgunt, neque Christus resurrexit.	Jeśli bowiem martwi nie są wskrzeszani, ani Pomazaniec jest wskrzeszony,
εἰ δὲ Χριστὸς οὐκ ἐγήγερται, ματαία ἡ πίστις ὑμῶν, ἔτι ἐστὲ ἐν ταῖς ἁμαρτίαις ὑμῶν,	Quod si Christus non resurrexit, vana est fides vestra: adhuc enim estis in peccatis vestris.	jeśli zaś Pomazaniec nie jest wskrzeszony, czcza wiara wasza, jeszcze jesteście w grzechach waszych.
ἄρα καὶ οἱ κοιμηθέντες ἐν Χριστῷ ἀπώλοντο.	Ergo et qui dormierunt in Christo, perierunt.	Wtedy i (ci), którzy zasnęli w Pomazańcu, ulegli zgubie. W oryginale rodzajnik, służący do substantywizacji.
εἰ ἐν τῇ ζωῇ ταύτῃ ἐν Χριστῷ ἠλπικότες ἐσμὲν μόνον, ἐλεεινότεροι πάντων ἀνθρώπων ἐσμέν.	Si in hac vita tantum in Christo sperantes sumus, miserabiliores sumus omnibus hominibus.	Jeśli w życiu tym w Pomazańcu mamy nadzieję* jedynie, bardziej godnymi litości (od) wszystkich ludzi jesteśmy. * W oryginale opisowa forma indicativus perfecti activi.
Νυνὶ δὲ Χριστὸς ἐγήγερται ἐκ νεκρῶν ἀπαρχὴ τῶν κεκοιμημένων.	Nunc autem Christus resurrexit a mortuis primitiæ dormientium,	Teraz zaś Pomazaniec jest wskrzeszony z martwych, pierwocina (tych), (którzy zasnęli). W oryginale rodzajnik. służący do substantywizacji.
ἐπειδὴ γὰρ δι᾽ ἀνθρώπου θάνατος, καὶ δι᾽ ἀνθρώπου ἀνάστασις νεκρῶν.	quoniam quidem per hominem mors, et per hominem resurrectio mortuorum.	Skoro bowiem przez człowieka śmierć, i przez Człowieka powstanie martwych.
ὥσπερ γὰρ ἐν τῷ Ἀδὰμ πάντες ἀποθνῄσκουσιν, οὕτως καὶ ἐν τῷ Χριστῷ πάντες ζῳοποιηθήσονται.	Et sicut in Adam omnes moriuntur, ita et in Christo omnes vivificabuntur.	Jak właśnie bowiem w Adamie wszyscy umierają, tak i w Pomazańcu wszyscy zostaną ożywieni.
ἕκαστος δὲ ἐν τῷ ἰδίῳ τάγματι· ἀπαρχὴ Χριστός, ἔπειτα οἱ τοῦ Χριστοῦ ἐν τῇ παρουσίᾳ αὐτοῦ,	Unusquisque autem in suo ordine, primitiæ Christus: deinde ii qui sunt Christi, qui in adventu ejus crediderunt.	Każdy zaś w własnym szyku: pierwocina- Pomazaniec, następnie (ci)* Pomazańca w*** przybyciu Jego; * Metafora wojskowa. Z jakimś domyślnym określeniem, np. "należący" do Pomazańca. * "w" - czasowe: "w czasie".
εἶτα τὸ τέλος, ὅταν παραδιδῷ τὴν βασιλείαν τῷ θεῷ καὶ πατρί, ὅταν καταργήσῃ πᾶσαν ἀρχὴν καὶ πᾶσαν ἐξουσίαν καὶ δύναμιν.	Deinde finis: cum tradiderit regnum Deo et Patri, cum evacuaverit omnem principatum, et potestatem, et virtutem.	potem koniec, kiedy przekaże* królestwo Bogu i Ojcu, kiedy uzna za bezużyteczne* każde panowanie, i każdą władzę, i moc. * W oryginale coniunctivus futuryczny w zdaniach czasowych.
δεῖ γὰρ αὐτὸν βασιλεύειν ἄχρι οὗ θῇ πάντας τοὺς ἐχθροὺς ὑπὸ τοὺς πόδας αὐτοῦ.	Oportet autem illum regnare donec ponat omnes inimicos sub pedibus ejus.	Trzeba bowiem On królować, aż do kiedy położy wszystkich nieprzyjaciół pod nogami Jego. "On królować" - w oryginale accusativus cum infinitivo zależne od "trzeba". Składniej: "trzeba bowiem, żeby On królował".
ἔσχατος ἐχθρὸς καταργεῖται ὁ θάνατος·	Novissima autem inimica destruetur mors: omnia enim subjecit pedibus ejus. Cum autem dicat:	Ostatnim nieprzyjacielem jest uznawanym za bezużyteczną śmierć,
πάντα γὰρ ὑπέταξεν ὑπὸ τοὺς πόδας αὐτοῦ. ὅταν δὲ εἴπῃ ὅτι πάντα ὑποτέτακται, δῆλον ὅτι ἐκτὸς τοῦ ὑποτάξαντος αὐτῷ τὰ πάντα.	Omnia subjecta sunt ei, sine dubio præter eum qui subjecit ei omnia.	wszystko bowiem podporządkował pod - nogi Jego. Kiedy zaś powie, że wszystko jest podporządkowane, jawne, że oprócz (Tego), (który podporządkował) Mu wszystko. W oryginale coniunctivus futuryczny w zdaniu czasowym. ** W oryginale rodzajnik. użyty do substantywizacji imiesłowu.
ὅταν δὲ ὑποταγῇ αὐτῷ τὰ πάντα, τότε αὐτὸς ὁ υἱὸς ὑποταγήσεται τῷ ὑποτάξαντι αὐτῷ τὰ πάντα, ἵνα ᾖ ὁ θεὸς πάντα ἐν πᾶσιν.	Cum autem subjecta fuerint illi omnia: tunc et ipse Filius subjectus erit ei, qui subjecit sibi omnia, ut sit Deus omnia in omnibus.	Kiedy zaś zostanie podporządkowane* Mu - wszystko, wtedy [i] sam Syn zostanie podporządkowany (Temu), (który podporządkował) Mu wszystko, aby był* Bóg wszystkim w wszystkim***. W oryginale coniunctivus futuryczny w zdaniu czasowym. W oryginale rodzajnik użyty do substantywizacji imiesłowu. * W oryginale coniunctivus praesentis activi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego. **** Możliwy przekład: "wszystkich".
Ἐπεὶ τί ποιήσουσιν οἱ βαπτιζόμενοι ὑπὲρ τῶν νεκρῶν; εἰ ὅλως νεκροὶ οὐκ ἐγείρονται, τί καὶ βαπτίζονται ὑπὲρ αὐτῶν;	Alioquin quid facient qui baptizantur pro mortuis, si omnino mortui non resurgunt? ut quid et baptizantur pro illis?	Gdyż co uczynią (ci)* zanurzający się za - martwych? Jeśli całkowicie martwi nie są wskrzeszani, dlaczego i zanurzają się* za nich? * W oryginale rodzajnik, użyty do substantywizacji imiesłowu. ** O chrzcie, zob. Dz 1.5* . Możliwy przekład: "zanurzani". *** O chrzcie, zob. Dz 1.5* . Możliwy przekład: "są zanurzani".
τί καὶ ἡμεῖς κινδυνεύομεν πᾶσαν ὥραν;	ut quid et nos periclitamur omni hora?	Dlaczego i my narażamy się cały czas?
καθ᾽ ἡμέραν ἀποθνῄσκω, νὴ τὴν ὑμετέραν καύχησιν, ἣν ἔχω ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ κυρίῳ ἡμῶν.	Quotidie morior per vestram gloriam, fratres, quam habeo in Christo Jesu Domino nostro.	Co dzień umieram, na (tę) waszą dumę, [bracia,] którą mam w Pomazańcu Jezusie, - Panu naszym!
εἰ κατὰ ἄνθρωπον ἐθηριομάχησα ἐν Ἐφέσῳ, τί μοι τὸ ὄφελος; εἰ νεκροὶ οὐκ ἐγείρονται, Φάγωμεν καὶ πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνῄσκομεν.	Si secundum hominem ad bestias pugnavi Ephesi, quid mihi prodest, si mortui non resurgunt? Manducemus, et bibamus, cras enim moriemur.	Jeśli na wzór niewolnika* walczyłem z dzikimi zwierzętami w Efezie, jaka mi korzyść? Jeśli martwi nie są wskrzeszani, zjedzmy i wypijmy, jutro bowiem umieramy. * Lub: "człowieka".
μὴ πλανᾶσθε· Φθείρουσιν ἤθη χρηστὰ ὁμιλίαι κακαί.	Nolite seduci: corrumpunt mores bonos colloquia mala.	Nie łudźcie się: "Niszczą obyczaje łagodne towarzystwa* złe". * Lub: "rozmowy".
ἐκνήψατε δικαίως καὶ μὴ ἁμαρτάνετε, ἀγνωσίαν γὰρ θεοῦ τινες ἔχουσιν, πρὸς ἐντροπὴν ὑμῖν λαλῶ.	Evigilate justi, et nolite peccare: ignorantiam enim Dei quidam habent, ad reverentiam vobis loquor.	Ocknijcie się sprawiedliwie i nie grzeszcie, brak poznania bowiem Boga niektórzy mają. Na zawstydzenie wam mówię.
Nowe ciała
Ἀλλὰ ἐρεῖ τις, Πῶς ἐγείρονται οἱ νεκροί; ποίῳ δὲ σώματι ἔρχονται;	Sed dicet aliquis: Quomodo resurgunt mortui? qualive corpore venient?	Ale powie ktoś: "Jak są wskrzeszani martwi? Jakiemu zaś ciału przychodzą?"
ἄφρων, σὺ ὃ σπείρεις, οὐ ζῳοποιεῖται ἐὰν μὴ ἀποθάνῃ·	Insipiens, tu quod seminas non vivificatur, nisi prius moriatur:	Nierozsądny! Ty co siejesz, nie jest ożywiane, jeśli nie umrze. W oryginale coniunctivus aoristi activi jako orzeczenie poprzednika okresu warunkowego, modus eventualis. Możliwy przekład: "nie będzie ożywione, jeśli nie umrze".
καὶ ὃ σπείρεις, οὐ τὸ σῶμα τὸ γενησόμενον σπείρεις ἀλλὰ γυμνὸν κόκκον εἰ τύχοι σίτου ἤ τινος τῶν λοιπῶν·	et quod seminas, non corpus, quod futurum est, seminas, sed nudum granum, ut puta tritici, aut alicujus ceterorum.	I co siejesz, nie ciało, (to) mające się stać, siejesz, ale nagie ziarno na przykład* zboża lub czegoś (z) pozostałych. * konstrukcja właściwa dla czasownika.
ὁ δὲ θεὸς δίδωσιν αὐτῷ σῶμα καθὼς ἠθέλησεν, καὶ ἑκάστῳ τῶν σπερμάτων ἴδιον σῶμα.	Deus autem dat illi corpus sicut vult: ut unicuique seminum proprium corpus.	zaś Bóg daje mu ciało jak zechciał, i każdemu (z) nasion własne ciało.
οὐ πᾶσα σὰρξ ἡ αὐτὴ σὰρξ ἀλλὰ ἄλλη μὲν ἀνθρώπων, ἄλλη δὲ σὰρξ κτηνῶν, ἄλλη δὲ σὰρξ πτηνῶν, ἄλλη δὲ ἰχθύων.	Non omnis caro, eadem caro: sed alia quidem hominum, alia vero pecorum, alia volucrum, alia autem piscium.	Nie każde ciało tym samym ciałem, ale inne ludzi, inne zaś ciało bydląt, inne zaś ciało ptaków, inne zaś ryb.
καὶ σώματα ἐπουράνια, καὶ σώματα ἐπίγεια· ἀλλὰ ἑτέρα μὲν ἡ τῶν ἐπουρανίων δόξα, ἑτέρα δὲ ἡ τῶν ἐπιγείων.	Et corpora cælestia, et corpora terrestria: sed alia quidem cælestium gloria, alia autem terrestrium.	I ciała niebieskie, i ciała ziemskie, ale inna (tych) niebieskich chwała, inna zaś (ta) (tych) ziemskich.
ἄλλη δόξα ἡλίου, καὶ ἄλλη δόξα σελήνης, καὶ ἄλλη δόξα ἀστέρων· ἀστὴρ γὰρ ἀστέρος διαφέρει ἐν δόξῃ.	Alia claritas solis, alia claritas lunæ, et alia claritas stellarum. Stella enim a stella differt in claritate:	Inna chwała słońca, i inna chwała księżyca, i inna chwała gwiazd, gwiazda bowiem (od) gwiazdy różni się w chwale.
Οὕτως καὶ ἡ ἀνάστασις τῶν νεκρῶν. σπείρεται ἐν φθορᾷ, ἐγείρεται ἐν ἀφθαρσίᾳ·	sic et resurrectio mortuorum. Seminatur in corruptione, surget in incorruptione.	Tak i powstanie martwych. Jest siane w zniszczeniu, jest wskrzeszane w niezniszczalności;
σπείρεται ἐν ἀτιμίᾳ, ἐγείρεται ἐν δόξῃ· σπείρεται ἐν ἀσθενείᾳ, ἐγείρεται ἐν δυνάμει·	Seminatur in ignobilitate, surget in gloria: seminatur in infirmitate, surget in virtute:	jest siane w braku szacunku, jest wskrzeszane w chwale; jest siane w bezsile, jest wskrzeszane w mocy;
σπείρεται σῶμα ψυχικόν, ἐγείρεται σῶμα πνευματικόν. εἰ ἔστιν σῶμα ψυχικόν, ἔστιν καὶ πνευματικόν.	seminatur corpus animale, surget corpus spiritale. Si est corpus animale, est et spiritale, sicut scriptum est:	jest siane ciało zmysłowe, jest wskrzeszane ciało duchowe. Jeśli jest ciało zmysłowe, jest i duchowe.
οὕτως καὶ γέγραπται, Ἐγένετο ὁ πρῶτος ἄνθρωπος Ἀδὰμ εἰς ψυχὴν ζῶσαν, ὁ ἔσχατος Ἀδὰμ εἰς πνεῦμα ζῳοποιοῦν.	Factus est primus homo Adam in animam viventem, novissimus Adam in spiritum vivificantem.	Tak i jest napisane: Stał się pierwszy człowiek, Adam ku duszy żyjącej; ostatni Adam ku duchowi ożywiającemu.
ἀλλ᾽ οὐ πρῶτον τὸ πνευματικὸν ἀλλὰ τὸ ψυχικόν, ἔπειτα τὸ πνευματικόν.	Sed non prius quod spiritale est, sed quod animale: deinde quod spiritale.	Ale nie pierwsze (to) duchowe. lecz (to) zmysłowe, następnie (to) duchowe.
ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ἐκ γῆς χοϊκός, ὁ δεύτερος ἄνθρωπος ἐξ οὐρανοῦ.	Primus homo de terra, terrenus: secundus homo de cælo, cælestis.	(Ten) pierwszy człowiek z ziemi, gliniany, (ten) drugi Człowiek* z nieba. * Inne lekcje: "Pan": "Człowiek, Pan"; "człowiek duchowy"; bez "Człowiek".
οἷος ὁ χοϊκός, τοιοῦτοι καὶ οἱ χοϊκοί, καὶ οἷος ὁ ἐπουράνιος, τοιοῦτοι καὶ οἱ ἐπουράνιοι·	Qualis terrenus, tales et terreni: et qualis cælestis, tales et cælestes.	Jaki (ów) gliniany, tacy i (ci) gliniani, i jaki (ów) Niebieski. tacy i (ci) niebiescy.
καὶ καθὼς ἐφορέσαμεν τὴν εἰκόνα τοῦ χοϊκοῦ, φορέσομεν καὶ τὴν εἰκόνα τοῦ ἐπουρανίου.	Igitur, sicut portavimus imaginem terreni, portemus et imaginem cælestis.	I jak zaczęliśmy nosić obraz (tego) glinianego, zaczniemy nosić* i obraz (Tego) Niebieskiego. * Inna lekcja: "ponieśmy".
Τοῦτο δέ φημι, ἀδελφοί, ὅτι σὰρξ καὶ αἷμα βασιλείαν θεοῦ κληρονομῆσαι οὐ δύναται οὐδὲ ἡ φθορὰ τὴν ἀφθαρσίαν κληρονομεῖ.	Hoc autem dico, fratres: quia caro et sanguis regnum Dei possidere non possunt: neque corruptio incorruptelam possidebit.	To zaś mówię, bracia, że ciało i krew królestwa Boga dostać w udziale nie może, ani zniszczenie niezniszczalności (nie) dostaje w udziale.
ἰδοὺ μυστήριον ὑμῖν λέγω· πάντες οὐ κοιμηθησόμεθα, πάντες δὲ ἀλλαγησόμεθα,	Ecce mysterium vobis dico: omnes quidem resurgemus, sed non omnes immutabimur.	Oto tajemnicę wam mówię: "wszyscy nie zaśniemy, wszyscy zaś zostaniemy zmienieni", Inaczej: "umrzemy". ** Inne lekcje zamiast "nie zaśniemy, wszyscy zaś zostaniemy zmienieni": "nie zaśniemy, nie wszyscy zaś zostaniemy zmienieni": "więc zaśniemy, nie wszyscy zaś zostaniemy zmienieni"; "zaśniemy, nie wszyscy zaś zostaniemy zmienieni".
ἀτόμῳ, ἐν ῥιπῇ ὀφθαλμοῦ, ἐν τῇ ἐσχάτῃ σάλπιγγι· σαλπίσει γὰρ καὶ οἱ νεκροὶ ἐγερθήσονται ἄφθαρτοι καὶ ἡμεῖς ἀλλαγησόμεθα.	In momento, in ictu oculi, in novissima tuba: canet enim tuba, et mortui resurgent incorrupti: et nos immutabimur.	w momencie, w rzucie oka, w ostatniej trąbie, zatrąbi bowiem, i martwi zostaną wskrzeszeni (jako) niezniszczalni, i my zostaniemy zmienieni.
δεῖ γὰρ τὸ φθαρτὸν τοῦτο ἐνδύσασθαι ἀφθαρσίαν καὶ τὸ θνητὸν τοῦτο ἐνδύσασθαι ἀθανασίαν.	Oportet enim corruptibile hoc induere incorruptionem: et mortale hoc induere immortalitatem.	Trzeba bowiem, (żeby) zniszczalne to wdziać na siebie* niezniszczalność, i umieralne to. (żeby) wdziać na siebie* nieśmiertelność. * W oryginale infinitivus w składni accusativus cum infinitivo, zależnej od "trzeba".
ὅταν δὲ τὸ φθαρτὸν τοῦτο ἐνδύσηται ἀφθαρσίαν καὶ τὸ θνητὸν τοῦτο ἐνδύσηται ἀθανασίαν, τότε γενήσεται ὁ λόγος ὁ γεγραμμένος, Κατεπόθη ὁ θάνατος εἰς νῖκος.	Cum autem mortale hoc induerit immortalitatem, tunc fiet sermo, qui scriptus est: Absorpta est mors in victoria.	Kiedy zaś zniszczalne to wdzieje na siebie* niezniszczalność i umieralne to wdzieje na siebie* nieśmiertelność*, wtedy stanie się słowo, (to) napisane: Pochłonięta została śmierć ku zwycięstwu. "wdzieje na siebie" - w oryginale coniunctivus futuryczny. ** Inne lekcje zamiast "Kiedy zaś zniszczalne to wdzieje na siebie niezniszczalność i umieralne to wdzieje na siebie nieśmiertelność": zamiast "niezniszczalność" jest "nieśmiertelność"; "kiedy zaś śmiertelne to wdzieje na siebie nieśmiertelność i zniszczalne to wdzieje na siebie niezniszczalność": "kiedy zaś śmiertelne to wdzieje na siebie nieśmiertelność".
ποῦ σου, θάνατε, τὸ νῖκος; ποῦ σου, θάνατε, τὸ κέντρον;	Ubi est mors victoria tua? ubi est mors stimulus tuus?	Gdzie twe, śmierci, zwycięstwo? Gdzie twój, śmierci, kolec? Inne lekcje zamiast "zwycięstwo? Gdzie twój, śmierci, kolec?": "zwycięstwo? Gdzie twój, grobie kolec?"; "kolec? Gdzie twe, śmierci, zwycięstwo? "kolec? Gdzie twe, grobie, zwycięstwo?".
τὸ δὲ κέντρον τοῦ θανάτου ἡ ἁμαρτία, ἡ δὲ δύναμις τῆς ἁμαρτίας ὁ νόμος·	Stimulus autem mortis peccatum est: virtus vero peccati lex.	(Tym) zaś kolcem śmierci grzech, zaś mocą grzechu Prawo;
τῷ δὲ θεῷ χάρις τῷ διδόντι ἡμῖν τὸ νῖκος διὰ τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.	Deo autem gratias, qui dedit nobis victoriam per Dominum nostrum Jesum Christum.	zaś Bogu wdzięczność dającemu nam zwycięstwo przez Pana naszego, Jezusa Pomazańca.
Ὥστε, ἀδελφοί μου ἀγαπητοί, ἑδραῖοι γίνεσθε, ἀμετακίνητοι, περισσεύοντες ἐν τῷ ἔργῳ τοῦ κυρίου πάντοτε, εἰδότες ὅτι ὁ κόπος ὑμῶν οὐκ ἔστιν κενὸς ἐν κυρίῳ.	Itaque fratres mei dilecti, stabiles estote, et immobiles: abundantes in opere Domini semper, scientes quod labor vester non est inanis in Domino.	Tak że, bracia moi umiłowani, utwierdzeni stawajcie się, niewzruszeni, obfitujący w dziele Pana każdej chwili, wiedzący, że trud wasz nie jest pusty w Panu.

16

Pomoc dla wierzących w Jerozolimie
Περὶ δὲ τῆς λογείας τῆς εἰς τοὺς ἁγίους ὥσπερ διέταξα ταῖς ἐκκλησίαις τῆς Γαλατίας, οὕτως καὶ ὑμεῖς ποιήσατε.	De collectis autem, quæ fiunt in sanctos, sicut ordinavi ecclesiis Galatiæ, ita et vos facite.	O zaś zbiórce, (tej) na świętych: jak właśnie rozporządziłem (społecznościom) wywołanych Galacji, tak i wy uczyńcie.
κατὰ μίαν σαββάτου ἕκαστος ὑμῶν παρ᾽ ἑαυτῷ τιθέτω θησαυρίζων ὅ τι ἐὰν εὐοδῶται, ἵνα μὴ ὅταν ἔλθω τότε λογεῖαι γίνωνται.	Per unam sabbati unusquisque vestrum apud se seponat, recondens quod ei bene placuerit: ut non, cum venero, tunc collectæ fiant.	Na pierwszy (dzień) tygodnia każdy (z) was u siebie samego niech kładzie, gromadząc co coś, jeśli dobrze (mu) się wiedzie, aby nie, kiedy przyjdę, wtedy zbiórki stawały się. W oryginale coniunctivus futuryczny w zdaniu czasowym. ** W oryginale coniunctivus praesentis medii w zdaniu zamiarowym.
ὅταν δὲ παραγένωμαι, οὓς ἐὰν δοκιμάσητε, δι᾽ ἐπιστολῶν τούτους πέμψω ἀπενεγκεῖν τὴν χάριν ὑμῶν εἰς Ἰερουσαλήμ·	Cum autem præsens fuero, quos probaveritis per epistolas, hos mittam perferre gratiam vestram in Jerusalem.	Kiedy zaś przybędę, których wypróbujecie, przez listy tych poślę odnieść dar wasz do Jerozolimy; W oryginale coniunctivus futuryczny w zdaniu czasowym.
ἐὰν δὲ ἄξιον ᾖ τοῦ κἀμὲ πορεύεσθαι, σὺν ἐμοὶ πορεύσονται.	Quod si dignum fuerit ut et ego eam, mecum ibunt.	jeśli zaś godne będzie i ja iść, razem ze mną pójdą.
Osobiste prośby
Ἐλεύσομαι δὲ πρὸς ὑμᾶς ὅταν Μακεδονίαν διέλθω· Μακεδονίαν γὰρ διέρχομαι,	Veniam autem ad vos, cum Macedoniam pertransiero: nam Macedoniam pertransibo.	Przyjdę zaś do was, kiedy Macedonię przejdę, Macedonię bowiem przechodzę. W oryginale coniunctivus futuryczny w zdaniu czasowym.
πρὸς ὑμᾶς δὲ τυχὸν παραμενῶ ἢ καὶ παραχειμάσω, ἵνα ὑμεῖς με προπέμψητε οὗ ἐὰν πορεύωμαι.	Apud vos autem forsitan manebo, vel etiam hiemabo: ut vos me deducatis quocumque iero.	Przy was zaś może będę przebywał, lub i przezimuję, aby wy mię wyprawiliście, gdzie* jeśli pójdę**. W oryginale coniunctivus aoristi activi w zdaniu zamiarowym. Przysłówek utworzony z genetivus zaimka względnego. * W oryginale coniunctivus futuryczny w poprzedniku okresu warunkowego, modus eventualis.
οὐ θέλω γὰρ ὑμᾶς ἄρτι ἐν παρόδῳ ἰδεῖν, ἐλπίζω γὰρ χρόνον τινὰ ἐπιμεῖναι πρὸς ὑμᾶς ἐὰν ὁ κύριος ἐπιτρέψῃ.	Nolo enim vos modo in transitu videre, spero enim me aliquantulum temporis manere apud vos, si Dominus permiserit.	Nie chcę bowiem was teraz w przejściu zobaczyć, mam nadzieję bowiem czas jakiś zatrzymać się przy was, jeśli Pan pozwoli. Możliwy przekład: "Nie chcę bowiem, żebyście wy teraz w przejściu zobaczyli". ** W oryginale coniunctivus aoricti activi jako orzeczenie poprzednika okresu warunkowego, modus eventualis.
ἐπιμενῶ δὲ ἐν Ἐφέσῳ ἕως τῆς πεντηκοστῆς·	Permanebo autem Ephesi usque ad Pentecosten.	Zatrzymam się zaś w Efezie aż do Pięćdziesiątnicy,
θύρα γάρ μοι ἀνέῳγεν μεγάλη καὶ ἐνεργής, καὶ ἀντικείμενοι πολλοί.	Ostium enim mihi apertum est magnum, et evidens: et adversarii multi.	drzwi bowiem mi otwarły się wielkie i sprawne, a będący przeciwnymi liczni.
Ἐὰν δὲ ἔλθῃ Τιμόθεος, βλέπετε, ἵνα ἀφόβως γένηται πρὸς ὑμᾶς· τὸ γὰρ ἔργον κυρίου ἐργάζεται ὡς κἀγώ·	Si autem venerit Timotheus, videte ut sine timore sit apud vos: opus enim Domini operatur, sicut et ego.	Jeśli zaś przyjdzie* Tymoteusz, patrzcie, aby bez bojaźni stał się przy was, bowiem pracę Pana pracuje* jak i ja. * W oryginale coniunctivus aoricti activi jako orzeczenie poprzednika okresu warunkowego, modus eventualis. W oryginale coniunctivus aoricti medii ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego. * "pracę Pana pracuje" - accusativus biernika wewnętrznego, figura etymologica.
μή τις οὖν αὐτὸν ἐξουθενήσῃ. προπέμψατε δὲ αὐτὸν ἐν εἰρήνῃ, ἵνα ἔλθῃ πρός με· ἐκδέχομαι γὰρ αὐτὸν μετὰ τῶν ἀδελφῶν.	Ne quis ergo illum spernat: deducite autem illum in pace, ut veniat ad me: exspecto enim illum cum fratribus.	(Niech) nie ktoś więc go za nic ma. Wyprawcie zaś go w pokoju, aby przyszedł* do mnie. Czekam bowiem go z braćmi. * Składniej: "Niech nikt więc nie ma go za nic". ** W oryginale coniunctivus aoristi activi ze względu na wymogi składni zdania zamiarowego.
Περὶ δὲ Ἀπολλῶ τοῦ ἀδελφοῦ, πολλὰ παρεκάλεσα αὐτόν, ἵνα ἔλθῃ πρὸς ὑμᾶς μετὰ τῶν ἀδελφῶν· καὶ πάντως οὐκ ἦν θέλημα ἵνα νῦν ἔλθῃ· ἐλεύσεται δὲ ὅταν εὐκαιρήσῃ.	De Apollo autem fratre vobis notum facio, quoniam multum rogavi eum ut veniret ad vos cum fratribus: et utique non fuit voluntas ut nunc veniret: veniet autem, cum ei vacuum fuerit.	O zaś Apollosie, (tym) bracie: Wielce zachęciłem go, aby przyszedł* do was z braćmi. I w ogóle nie było wolą, aby teraz przyszedł. Przyjdzie zaś, kiedy będzie miał dobrą porę. W oryginale coniunctivus aoricti activi w zdaniu zamiarowym. ** W oryginale coniunctivus futuryczny w zdaniu czasowym.
Γρηγορεῖτε, στήκετε ἐν τῇ πίστει, ἀνδρίζεσθε, κραταιοῦσθε.	Vigilate, state in fide, viriliter agite, et confortamini.	Czuwajcie, trwajcie w wierze, bądźcie mężami, bądźcie silni.
πάντα ὑμῶν ἐν ἀγάπῃ γινέσθω.	Omnia vestra in caritate fiant.	Wszystko wasze w miłości niech się staje.
Παρακαλῶ δὲ ὑμᾶς, ἀδελφοί· οἴδατε τὴν οἰκίαν Στεφανᾶ, ὅτι ἐστὶν ἀπαρχὴ τῆς Ἀχαΐας καὶ εἰς διακονίαν τοῖς ἁγίοις ἔταξαν ἑαυτούς·	Obsecro autem vos fratres, nostis domum Stephanæ, et Fortunati, et Achaici: quoniam sunt primitiæ Achaiæ, et in ministerium sanctorum ordinaverunt seipsos:	Zachęcam zaś was, bracia: Znacie dom* Stefanasa, że jest pierwociną Achai i do służby świętym uszykowali siebie samych; * Chodzi o wszystkich jego mieszkańców, wolnych i niewolników.
Podczas tzw. Soboru Jerozolimskiego Paweł zobowiązał się do uczestniczenia w trosce o zaspokojenie potrzeb materialnych Kościoła jerozolimskiego (por. Ga 2.10). Apostoł, gdziekolwiek był, pamiętał o tych zobowiązaniach. Sprawa tak bardzo leżała mu na sercu, że sam pragnął dopilnować jej realizacji osobiście; nie przestając zabiegać o to, aby zebrać jak najwięcej darów i aby kolekta przebiegała sprawnie. Gotów był również, jeśliby sobie tego życzyli ofiarodawcy, osobiście udać się do Jerozolimy z zebranymi darami, choć - prawdopodobnie w celu uniknięcia zarzutu wyciągania osobistych korzyści z owych zbiórek proponował, by uczynili to inni. Prócz względów czysto praktycznych - pomoc będącym w potrzebie wiernym Kościoła jerozolimskiego - zbiórka owa miała być żywym udokumentowaniem jedności pierwotnego Kościoła z Jerozolimą, gdzie wówczas rezydował jeszcze św. Piotr.
ἵνα καὶ ὑμεῖς ὑποτάσσησθε τοῖς τοιούτοις καὶ παντὶ τῷ συνεργοῦντι καὶ κοπιῶντι.	ut et vos subditi sitis ejusmodi, et omni cooperanti, et laboranti.	aby i wy byliście podporządkowani* takim i każdemu współpracującemu i trudzącemu się. * W oryginale coniunctivus praesentis passivi (lub medii) w zdaniu zamiarowym.
χαίρω δὲ ἐπὶ τῇ παρουσίᾳ Στεφανᾶ καὶ Φορτουνάτου καὶ Ἀχαϊκοῦ, ὅτι τὸ ὑμέτερον ὑστέρημα οὗτοι ἀνεπλήρωσαν·	Gaudeo autem in præsentia Stephanæ, et Fortunati, et Achaici: quoniam id, quod vobis deerat, ipsi suppleverunt:	Raduję się zaś z powodu przybycia Stefanasa, i Fortunata, i Achaika, bo wasz brak ci wypełnili,
ἀνέπαυσαν γὰρ τὸ ἐμὸν πνεῦμα καὶ τὸ ὑμῶν. ἐπιγινώσκετε οὖν τοὺς τοιούτους.	refecerunt enim et meum spiritum, et vestrum. Cognoscite ergo qui hujusmodi sunt.	pokrzepili bowiem mego ducha i (tego) waszego. Uznawajcie więc takich.
Końcowe pozdrowienia
Ἀσπάζονται ὑμᾶς αἱ ἐκκλησίαι τῆς Ἀσίας. ἀσπάζεται ὑμᾶς ἐν κυρίῳ πολλὰ Ἀκύλας καὶ Πρίσκα σὺν τῇ κατ᾽ οἶκον αὐτῶν ἐκκλησίᾳ.	Salutant vos ecclesiæ Asiæ. Salutant vos in Domino multum, Aquila et Priscilla cum domestica sua ecclesia: apud quos et hospitor.	Pozdrawiają was (społeczności) wywołanych Azji. Pozdrawia was w Panu wielce Akwila i Pryscylla razem z (tą) w domu ich (społecznością) wywołanych.
ἀσπάζονται ὑμᾶς οἱ ἀδελφοὶ πάντες. Ἀσπάσασθε ἀλλήλους ἐν φιλήματι ἁγίῳ.	Salutant vos omnes fratres. Salutate invicem in osculo sancto.	Pozdrawiają was bracia wszyscy. Pozdrówcie jedni drugich przez pokochanie święte.
Ὁ ἀσπασμὸς τῇ ἐμῇ χειρὶ Παύλου.	Salutatio, mea manu Pauli.	Pozdrowienie moją ręką Pawła.
εἴ τις οὐ φιλεῖ τὸν κύριον, ἤτω ἀνάθεμα. Μαρανα θα	Si quis non amat Dominum nostrum Jesum Christum, sit anathema, Maran Atha.	Jeśli ktoś nie kocha Pana. niech będzie zaklęciem. Marana tha. Transliteracja wyrażenia aramejskiego. Znaczenie: "Pan przychodzi" lub "Przyjdź, nasz Panie".
ἡ χάρις τοῦ κυρίου Ἰησοῦ μεθ᾽ ὑμῶν.	Gratia Domini nostri Jesu Christi vobiscum.	Łaska Pana Jezusa z wami.
ἡ ἀγάπη μου μετὰ πάντων ὑμῶν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. ἀμήν.	Caritas mea cum omnibus vobis in Christo Jesu. Amen.	Miłość ma z wszystkimi wami w Pomazańcu Jezusie. Inne lekcje: "Jezusie. Amen"; "Jezusie, Panu naszym. Amen"; "Jezusie. Niech się stanie, niech się stanie"; "Amen" bez "w Pomazańcu Jezusie".